Dunyodagi eng qadimiy bayram sifatida tanilgan “Navro`z” bayrami “bahor elchisi” va “yangi kun” sifatida tanilgan. 5000 yil davomida yuzlab turli nomlar ostida nishonlangan “Navro`z” madaniy meros orqali saqlanib qolgan va turk xalqlari orasidagi rishtalarini mustahkamlagan eng muhim bayramlardan biri sanaladi.
To`kin-sochinlik, unumdorlik, mehr-muhabbat, birodarlik va do`stlik ramzi bo`lgan Navro`z Ozarbayjon, O`zbekiston, Qirg`iziston, Turkmaniston, Afg`oniston va Tojikistonda milliy bayram sifatida nishonlanadi.
Butun Turk olami tomonidan hayajon bilan nishonlanadigan, qalblar shodlik va kelajakka umid bilan to`lgan ushbu bayramda g`amgin bo`lish katta uyat sanaladi. Bayram tantanalarida hududlarga qarab turlicha o`yinlar o`ynaladi, shu bilan birga, bu kun uchun maxsus taomlar pishirilib, ko`ngilochar tadbirlar tashkil etiladi. Birgalikda Navro`z dasturxonidan baxramand bo`lganlaridan so`ng, odamlar bir-birlarining yangi yilini nishonlaydilar, qabrlarni ziyorat qiladilar.
Anatoliya va Markaziy Osiyo madaniyatlarida bahorning kelishidan darak beruvchi Navro`z bayrami Turkiyada 20-mart kuni nishonlanadi.
NAVRO`Z TARIXI VA MA`NOSI
Navro`z an`anasi so`nggi muzlik davri tugashidan bir oz oldin, ya`ni 15 000 yil oldin boshlangan. O`sha asrlarda fasllar inson hayotida hozirgidan ko`ra muhimroq bo`lib, hayot bilan bog`liq barcha narsalar to`rt fasl bilan juda chambarchas bog`liq edi. Qattiq qishdan so`ng kelgan bahor ona tabiatning gul uyqusidan uyg`onishini, ko`katlar ko`kalamzorlashtirishini, chorva mollarining tug`ilishini anglatardi, insoniyat uchun katta imkoniyat, to`kin-sochinlikning jonlanishi edi.
Turkiyada Navro`zning eng muhim tamoyili olov yoqishdir. Bu kechada Tongel deb atalgan otashlar yoqiladi, tilak aytiladi va ustidan sakrab o`tiladi. Olovdan sakrab o`tgan har bir kishining tilaklari ijobat bo`ladi va barcha kasalliklardan xalos bo`ladi, deb ishoniladi.
Shu kun uchun maxsus tuzilgan va 7 xil taomdan iborat “Navro`z dasturxoni” ga jamoa bo`lib o`tiriladi. Yilning to`kin-sochinlik bilan o`tishi uchun yozilgan dasturxonda hamma istagan taomini eydi va yilning shu yo`sinda to`qchilikda o`tishini tilaydi.
