Ijtimoiy tarmoqlarda "Open budjet"ga ovoz yig`ish holatlari tanqidiy muhokamalarga sabab bo`lmoqda. Iqtisodiy mavzularni yortuvchi jamoatchilik faollarining aksariyati esa ijobiy fikrda.
Masalan iqtisodchi Botir Qobilov "Open budjet" loyihasini O`zbekistonda oxirgi yillarda sodir bo`lgan eng zo`r jarayonlardan biri deb ataydi.
"Birinchidan, o`zbekistonliklar o`z soliqlari taqsimlanishida, mahalliy saylovlarda va fuqarolik jamiyati qurishga qiziqish bildirmaydilar, biz boshqachamiz, biz unga va bunga tayyor emasmiz” mazmunidagi shablon gaplarni ba`zida eshitamiz. Shu gaplar to`g`ri emasligiga dalilni aynan "Tashabbusli byudjet” loyihasi ko`rsatib bermoqda desam ham bo`ladi. Biroz bo`lsa ham fuqarolik jamiyati paydo bo`layotgani, fuqarolar o`z soliqlari taqsimotida faollashib borayotganlari faqat va faqat yaxshi emasmi?
Ikkinchidan, aslida "Open budjet" parlament qilishi kerak bo`lgan ishni qilyapti. Byudjet, soliq to`lovchilarning pullari taqsimoti aslida uning asosiy maydonida, parlamentda xalq vakillari orqali bo`lishi kerak edi. "Open budjet"atrofidagi hozirgi faollik bizga shu jarayon keyingi bosqichda chinakamiga parlamentga ko`chishiga, tuman, hududlardan saylagan deputatlar o`z ovoz beruvchilariga nima kerak ekanligini boshqa xalq vakillari oldida bahslashib kelishishlariga va nihoyat parlament degan institut to`liq tashkil topishiga menda umid bor.
Uchinchidan, erkinlik va rivojlanishning garovi o`sha oddiy savollarda va unga javob izlashda yotadi: "soliqlarim qaerga ketayapti, nimalarga sarflanyapti? Nima uchun mening soliqlarim taqsimoti mensiz bo`lyapti?” Bu savollar sizni o`ylantirishi kerak, uni berishingiz kerak, javob izlashingiz kerak. Tashabbusli byudjetga qarshi tanqidiy fikrda bo`lganlar aytadi: “Bu narsa uchun davlat borku, bu loyihalar barchasi o`zi qilinishi kerak bo`lgan ishlarku. Biz soliqlarni to`lab qo`yganmizku, vazifamizni bajarib qo`yganmizku, endi davlat o`z ishini qilsin, axir ular maosh oladilar, axir ular bunga majbur” degan.
Ha balki, lekin davlat ota emas, u bizga hamma narsani muhayyo qilib beradigan kuch ham emas. Davlat bu odamlardan alohida tekislikda faoliyat olib boradigan idora, mavhum mashina ham emas, balki shu odamlarni o`zidan vaqtincha tayinlangan boshqaruv instituti. U samarali ishlashi uchun unga checks and balances , uning kuchi tiyib faoliyati nazoratda bo`lishi kerak. Soliq to`lovchi o`z soliqlarini vakillari orqali boshqa soliq to`lovchining vakillari bilan kelishib-baxslashib taqsimlashlari, uning ijrosini ijro hokimiyati qilish kerak ekanligi va uning ustidan nazorat bo`lishi kerak ekanligini qayta-qayta eslab turishimiz kerak.
To`rtinchidan, meni quvontirayotgan kuzatuvlardan biri insonlarda “bu bizning pulimiz, davlatniki emas, davlat bizning tumanga, qishloqqa qachon pul ajratar, qachon asfalt qilar ekan deb kutib o`tirguncha, o`zimiz shuni faolroq bo`lib qilsak bo`lar ekan” degan tushunchalar ko`paymoqda. Oddiygina raqamlarga ko`ra, bu mavsumgi loyihada shu damda qariyb 13.4 million o`zbekistonliklar ovoz beribdilar. Juda katta raqamku bu", - deydi iqtisodchi.
Otabek Bakirov ham "oxirgi 7 yilda jamoatchilik fikri va uning erkin tanlovi uchun ro`y bergan, shaxsan mening nazarimdagi, eng katta qadamdan voz kechmaslik, ortga qaytmaslik kerak" deb yozmoqda.
"Loyihada kamchiliklar bormi? Bor. Ularni ommaboplikni va qamrovni yo`qotmay turib isloh qilishda davom etish kerakmi? Kerak. Qanchalik hayratli tuyulmasin, echimlar loyihaning yanada kengayishida. Xalq 8 trillionni emas, 15 trillionni ham rasional taqsimlay oladi", deb yozgan iqtisodchi bloger.
davletovuz telegram kanali ham shu fikrlar tarafdori.
"To`g`ri, hozir "Open budjet" eng qizg`in pallaga kirgan, lekin shu masala faqat negativ tomondan mavzu qilib olib chiqilayotgani achinarli. Chunki bu biz uchun juda kerak tizim. Uni yomonotliq qilishga, uni salbiy bo`yoqlar bilan kun tartibiga olib chiqishlar bizga faqat ziyon keltiradi", - deyiladi telegram kanaldi
