COVID-19 pandemiyasining boshida olimlar kasallik belgilari infeksiyadan keyin 7-10 kun ichida paydo bo`lishi mumkinligini ta`kidladilar. Biroq, yangi tadqiqotlar natijalariga ko`ra, endi inkubasiya davri sezilarli darajada qisqartirildi - koronavirusning shtammiga qarab 3-4 kungacha.
Bu amerikalik olimlarning 2022 va 2023 yillardagi ma`lumotlarga asoslangan tadqiqotida aytilgan.
Kuluçka muddati - bu virus bilan aloqa qilishdan boshlab birinchi alomatlar paydo bo`lgunga qadar bo`lgan vaqt. Pandemiya boshida olimlar simptomlar paydo bo`lishi uchun 10-14 kun kutish kerakligini ta`kidladilar. Ammo 2022 yilgi tadqiqot ma`lumotlari boshqa narsani ko`rsatmoqda: inkubasiya davrining davomiyligi qisqaradi:
o`rtacha besh kun - Alfa shtammi uchun;
taxminan 4,5 kun - «Beta» va «Delta» shtammlari uchun;
Omisron uchun uch kun yoki undan ham kamroq.
Hozirda olimlarning munozaralari Omisronning «avlodi» deb ataladigan koronavirusning yangi varianti JN.1 atrofida. JN.1 birinchi marta 2023 yil sentabrida AQShda aniqlangan, biroq dekabr oyida u bilan kasallanganlar soni keskin oshdi.
Bu variant xavflidir, chunki u inson hujayralariga osongina kirib boradi. Olimlarning ta`kidlashicha, inson immunitet tizimiga dosh berish qiyinroq, ammo uning og`ir kasallikka olib kelishi haqida hech qanday dalil yo`q.
Uning asosiy belgilari virusning boshqa shtammlari bilan bir xil: nafas qisilishi va tomoq og`rig`i, isitma, bosh og`rig`i va burun tiqilishi. Inkubasiya davri qancha davom etishini aniq bilishga hali erta, biroq Baylor tibbiyot kolleji qoshidagi Milliy tropik tibbiyot maktabi dekani doktor Piter Xotez JN.1 virusi uchun u boshqa shtammlarga o`xshash bo`lishini bashorat qilmoqda.
Olimlar inkubasiya davrining qisqarishining bir qancha sabablarini nomlashadi. Virusolog va La Jolla Immunologiya instituti bosh olimi Sheyn Krottining aytishicha, virus vaqt o`tishi bilan odamlarga tezroq va ko`proq yuqtirish uchun rivojlangan.
"Semptomlar immunitet tizimining faollashishi bilan bog`liq. Kasal odam bilan aloqa qilgandan so`ng, sizning immunitetingiz hali signal berishga ulgurmagan va bu juda yaxshi emas. Inkubasiya davri qanchalik qisqa bo`lsa, organizm virusni shunchalik tez taniydi va unga qarshi kurashish mexanizmini ishga tushiradi”, - deydi Sheyn Krotti.
Birinchi alomatlar paydo bo`lish vaqti ham ko`plab omillarga, xususan, virus miqdori va inson immuniteti darajasiga bog`liq.
Baylor tibbiyot kolleji milliy tropik tibbiyot maktabi dekani doktor Piter Xotez inkubasiya davri statistik ehtimollik ekanligini ta`kidlaydi. Shuning uchun alomatlar erta yoki kechroq paydo bo`lishi mumkin. Va shunday bo`ladiki, infeksiyadan butunlay qochish mumkin.
