O`tgan 2017 yil mamlakatimiz tibbiyoti uchun muhim burilishlar yasalgan yil sifatida tarixga kirdi. Birlamchi tibbiyot tizimi, shoshilinch tibbiy yordam, xususiy sektor, dori-darmon ta`minoti hamda ixtisoslashtirilgan tibbiy xizmat yo`lida yirik islohotlar amalga oshirildi.
Shunday yangiliklardan biri Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev tashabbusi va bevosita topshirig`i bilan mamlakatimiz tibbiyoti tarixida ilk bor organlar transplantasiyasi bo`yicha zamonaviy operasiyalarni amalga oshirish boshlangani bo`ldi. Hozirda soha faoliyatining huquqiy asosi mustahkamlanmoqda.
Ayni damda ushbu faoliyat Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 23 oktyabrdagi “Yaqin qarindoshlar orasida buyrak va (yoki) jigar bo`lagini transplantasiya qilish tartibi to`g`risidagi Vaqtinchalik nizomni tasdiqlash haqida”gi qarori bilan tartibga solingan.
Qaror surunkali buyrak va jigar kasalliklarining terminal bosqichidagi bemorlarni yuqori texnologiyali ixtisoslashgan tibbiy yordam bilan ta`minlash, yaqin qarindoshlik transplantasiyasini tashkil qilish maqsadida qabul qilingan. Nizom buyrak va (yoki) jigar bo`lagini transplantasiya qilish tartibini, transplantasiyani bajarishga ko`rsatma va qarshi ko`rsatmalarni, donor va resipientning huquqlari va majburiyatlarini belgilaydi.
O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Axborot xizmati tomonidan taqdim etilgan xabarga ko`ra, o`tgan yildan boshlab Akademik V. Vohidov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy xirurgiya markazida yaqin qarindoshlar o`rtasida buyrak ko`chirib o`tkazish bo`yicha operasiyalar muvaffaqiyatli bajarib kelinmoqda. Kuni kecha markazda mamlakatimiz tibbiyoti tarixida birinchi marta bemorga tirik donor qarindoshdan jigar bo`lagini ko`chirib o`tkazish amaliyoti bajarildi. Operasiya Akademik V. Vohidov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy xirurgiya markazi direktori, akademik Feruz Nazirov va Rossiyaning Akademik V. I. Shumakov nomli Transplantologiya va sun`iy a`zolar Milliy tibbiy tadqiqot markazi direktori, akademik Sergey Gote rahbarligida o`tdi.
Parkentlik 26 yoshli bemor Ubaydulla Dadaxo`jaev uzoq yillardan buyon jigar sirrozi xastaligidan aziyat chekardi. Uning ahvoli kundan-kunga yomonlashib borar va dori-darmonlar bilan davolash deyarli imkonsiz edi. Umrining eng gullagan bir davrida shunday og`ir dardga chalinish, dard bemor hayotini xavf ostiga qoldirayotganini tan olish butun oila uchun musibat. Bugun shifokorlarimiz o`z mahorati, bilim va amaliy tajribasi bilan bir inson hayotini saqlab qoldi va kelgusida shunday bemorlarga tibbiy yordam berish tajribasini yo`lga qo`ydi, deyiladi O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Axborot xizmati xabrida.
— Transplantasiya jarrohligi zamonaviy tibbiyotning istiqbolli yo`nalishlaridan biri. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev ushbu soha rivojiga davlat darajasida e`tibor qaratib kelayotgani ham uning naqadar muhimligini isbotlaydi, — deydi Akademik V. Vohidov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy xirurgiya markazi direktori, akademik Feruz NAZIROV. — Jigar sirrozi bilan og`rigan bemor hayotini saqlab qolishning yagona yo`li — transplantasiya amaliyotini o`tkazish hisoblanadi. Markazimizda o`zbek va rus jarrohlari hamkorligidagi guruh bilan ilk bor jigar sirrozi bilan og`rigan 26 yoshli bemorga uning akasi 30 yoshli Hayot Dadaxo`jaev donorligida jigar bo`lagi transplantasiyasi bajarildi. Jarayonda 21 nafar shifokor, 10 nafar o`rta tibbiyot xodimlari ishtirok etishdi. Aytib o`tish lozim, amaliyotga katta tayyorgarlik ko`rilgan bo`lib, markazning texnik imkoniyatlari yaxshilanib, mutaxassislarimiz AQSh, Fransiya, Janubiy Koreya, Turkiya, Shveysariya va Rossiya Federasiyasi kabi davlatlarda ayni shu soha bo`yicha malaka oshirib qaytishdi. Avvalo donor va resipient (bemor) ushbu amaliyotga 3 oy davomida tayyorlandi. Transplantasiyaga ko`rsatma va qarshi ko`rsatmalar to`liq o`rganildi va amaliyotni o`tkazish bo`yicha yakuniy qaror qabul qilindi. Operasiya jarayoni qariyb 15 soat davom etdi. Hozirgacha olingan barcha tahlillar bemor va donorning umumiy salomatligi yaxshi ekanini ko`rsatmoqda. Shu ma`noda ayta olamizki, birinchi marta o`tkazilgan ushbu murakkab operasiya muvaffaqiyatli bajarildi.
Belgilangan tartibga ko`ra, transplantasiyadan keyin donor va resipient kamida uch yil davomida profilaktik dispanser ko`rigi bilan ta`minlanadi. Hududdagi oilaviy poliklinikada ham ularga alohida ko`riklar tashkil etilib, doimiy patronaj nazoratiga olinadi. Bundan tashqari, qonunchilikda belgilangan tartibda ular tegishli dori vositalari bilan ham ta`minlanadi.
Ma`lumot uchun, jigarning terminal bosqichdagi surunkali diffuz kasalliklari, o`tkir jigar etishmovchiligi, rezeksiya qilinmaydigan manbali jigar kasalliklari kabi holatlarda faqatgina shu a`zo transplantasiyasi bemor hayotini saqlab qolishi mumkin. Bunday yuqori texnologik operasiyalar Amerika, Rossiya, Germaniya, Norvegiya, Shveysariya va Hindiston kabi tibbiyoti rivojlangan davlatlardagina bajariladi, xolos. Bugun yurtimiz ushbu mamlakatlar qatoridan joy oldi.
Transplantologiya tibbiyotning eng murakkab, o`ta mas`uliyatli va ayni paytda, ehtiyoj ortib borayotgan yo`nalishlaridan biri sanaladi. Sir emas, ilgari zarurat tufayli ayrim bemorlar chet davlatlarga borib, 40 mingdan 150-200 ming AQSh dollarigacha bo`lgan narxlarda ana shu jarrohlik amaliyotini o`tkazishga majbur bo`layotgan edi. Mana, endi shunday murakkab va noyob operasiyalar yurtimizdagi tibbiyot markazlarida ham muvaffaqiyatli o`tkazilmoqda.
