Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси томонидан жорий қилинган "Биз сизни эшитамиз" лойиҳаси доирасида мутасадди вазирлик ва идоралар, реклама бозорининг йирик субъектлари, Жамоатчилик Кенгаши аъзолари, ташқи реклама ва ахборот объектлари (конструкциялари) эгалари, реклама агентликлари, реклама берувчи ва тарқатувчилар, оммавий ахборот воситалари ходимлари иштирокида “Реклама бозорини ривожлантиришнинг янги босқичлари” мавзусида давра суҳбати ўтказилди.
Мазкур тадбирдатадбиркорлар ва хорижий инвесторлар иштирокида реклама бозорини ривожлантиришда тўсиқ бўлаётган омиллар кўриб чиқилди ва уларни бартараф этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқилди ҳамда уларни амалга ошириш тизимини йўлга қўйилиши белгилаб олинди.
Маълумки, 2023 йил 1 декабрдан бошлаб ташқи реклама бозори иштирокчилари учун тенг шароитлар яратиш ҳамда соҳада шаффофликни таъминлашга қаратилган “Ташқи реклама” рақамли мониторинг электрон тизими жорий этилади. Давлат мулки бўлган ер участкалари, бинолар ҳамда иншоотларда янги ўрнатиладиган ташқи реклама ва ахборот обйектларини (конструксияларини) қуриш ҳуқуқи учун электрон онлайн-аукцион якунлари бўйича тўлов ҳамда ташқи реклама ва ахборот объектларида (конструкцияларида) ташқи рекламани жойлаштириш (тарқатиш) учун йиғим ўрнига миқдори очиқ электрон аукцион савдолари орқали белгиланадиган ташқи реклама ва ахборот объектини (конструкциясини) ўрнатиш ва унда рекламани жойлаштиришга бўлган ҳуқуқ учун ягона ойлик йиғим жорий этилади.
Шу билан бир қаторда давлат мулки бўлган ер участкаларида, бино ҳамда иншоотларда ташқи реклама ва ахборот объектлари (конструкциялари) учун реклама жойининг паспорти ҳамда уларни ўрнатиш учун шартномалар оммавий оферта шаклида “Е-аукцион” электрон савдо платформасининг ягона электрон савдо майдончасида аукцион ғолибига автоматик тарзда бериладиган бўлди.
Бундан ташқари, хусусийлаштирилган, ижарага берилган ёки нодавлат ташкилотларга доимий фойдаланиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган ер участкаларида, шунингдек, хусусий мулк бўлган бинолар ва иншоотларда ҳамда транспорт воситаларида (йўналишлардаги автобуслар бундан мустасно) ташқи реклама ва ахборот обйектларини (конструкцияларини) жойлаштириш ҳуқуқини берувчи реклама жойининг паспорти Ўзбекистон Республикаси Ягона интерактив давлат хизматлари портали ахборот тизими орқали берилади.
Жорий йилнинг 31августида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ташқи реклама ва ижтимоий ахборотнинг айланиш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишни янада такомиллаштириш тўғрисида”ги қабул қилинган 428-сонли қарори юқоридаги мақсадларга йўналтирилган.
Давра суҳбатида Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси раиси Ш.Шарахметов, Қўмита раис ўринбосари А.Қаюмов, Тошкент шаҳар ҳокими ўринбосари – Рақамли ривожланиш департаменти директори А.Хен, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Давлат тилини ривожлантириш департаменти директори.в.б. Н.Холбўтаев ва Республика Маънавият ва маърифат маркази раҳбари ўринбосари Ф.Жўрақуловлар томонидан ташқи ёзувлар, хусусан, пешлавҳа, реклама ва бошқа эълонлар, ахборот матнларининг давлат тили тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатлари талабларига мувофиқлигини таъминлаш,“Ташқи реклама” рақамли мониторинг электрон тизимининг қулайликлари ва имкониятлари ҳамда рекламанинг аҳолини ижтимоий-иқтисодий ҳаётдаги тутган ўрни ҳақида маълумотлар берилди. Ташқи рекламани тартибга солиш соҳасида учраётган камчилик ва муаммолар ва уларни ечимлари бўйича таклиф ва мулоҳазалар ҳам билдирилди.
Маълумот ўрнида. Бугунги кунда республикамизда 16 832 та (шундан 11 144таси ёки 66 % Тошкент шаҳрида) ташқи реклама ва ахборот объектлари мавжуд.
Рақобат қўмитаси томонидан ўтказилган хатловлар натижасига кўра 9 905 таси (58,8 фоизи) (шундан Тошкент шаҳрида 6 004 та) белгиланган талабларга мос эмаслиги, шундан 3 082 таси (31,1 фоизи) (шундан, Тошкент шаҳрида 2 984 та) ноқонуний (ҳеч қандай ҳужжатларсиз) жойлаштирилгани маълум бўлган.
Шундан, 4 646 та ташқи реклама объектлари бўйича уларда аниқланган камчиликларни бартараф этиш ва қарор талабларига мослаштириш, ёки ихтиёрий равишда демонтаж қилиш юзасидан тегишли ҳокимликлар томонидан конструксия эгаларига 1 825та кўрсатма хатлари киритилган.
Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил II-ярим йиллик иш режасига мувофиқ, Тошкент шаҳридаги ташқи ёзувлар, хусусан, пешлавҳа, реклама ва бошқа эълонлар, ахборот матнларининг давлат тили ва реклама тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатлари талабларига мувофиқлигини ўрганиш белгиланган бўлиб, мазкур топшириқ ижросини таъминлаш мақсадида, Қўмита, Тошкент шаҳар ва туманлар ҳокимларининг маънавият ва давлат тили масалалари бўйича маслаҳатчилари, Республика Маънавият ва маърифат маркази масъул ходимларидан иборат Ишчи гуруҳлар ҳамда мувофиқлаштирувчи республика штаби ташкил этилди.
Ишчи гуруҳ томонидан жорий йилнинг август ойида бевосита жойига чиққан ҳолда ҳар бир туман бўйича ўрганиш ишлари олиб борилди.
Бунда, Тошкент шаҳрида ташқи реклама объектларидаги рекламаларнинг давлат тилида бўлишини таъминлаш юзасидан жами 745 та мониторинглар ўтказилган.
Шундан, 159 та (21,3 фоиз) ҳолатда рекламанинг, 339 та ҳолатда (45,5 фоиз) пешлавҳаларнинг ва 39 та (5 фоиз) ҳолатда бошқа эълон ва матнларни бошқа тилларда берилганлиги аниқланган.
Ишчи гуруҳлар томонидан тегишли ишлар амалга оширилиши натижасида тадбиркорлик субъектлари томонидан аниқланган камчиликлар юзасидан 108 та ҳолатда камчиликлар ихтиёрий бартараф этилиб, қолган камчиликларни бартараф этилиши бўйича тегишли кўрсатмалар берилган.
