АсосийJamiyat

Ўзбекистон банкларининг 2023 йилдаги рейтинги эълон қилинди

'Ўзбекистон банкларининг 2023 йилдаги рейтинги эълон қилинди'ning rasmi

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази экспертлари Ўзбекистон банкларининг 2023 йил IV чорагидаги фаолиятини баҳолади. 17 та йирик кредит ташкилотлари орасида хусусий “Траст банк” ва давлат “Миллий банк”и, 11 та кичик кредит ташкилоти орасида “Октобанк” ва “Гарант банк” фаолликнинг энг юқори ўсишини кўрсатди.

Индекс 27 турдаги коэффициентларни гуруҳлаш, таққослаш ва саралаш асосида аниқланади. Тадқиқот ҳар чоракда хусусий секторнинг банк активларидаги улушини мониторинг қилиш, банк секторидаги ислоҳотлар ва трансформация жараёнларининг самарадорлигини баҳолаш мақсадида ўтказилади.  

Индексни ҳисоблашда молиявий воситачилик, молиявий мавжудлик, капиталнинг етарлилиги, активлар сифати, бошқарув самарадорлиги, даромадлилик ва ликвидлик каби кўрсаткичлардан фойдаланилган. Банклар икки гуруҳга бўлинади – катта ва кичик. Шу билан бирга, фақат Тошкент шаҳрида ёки вилоятлардан бирида фаолият юритаётган молиявий ташкилотлар кичик банклар гуруҳида баҳоланади.  

Банклар фаолиятининг 2023 йилнинг тўртинчи чорагидаги асосий кўрсаткичлари таҳлилига кўра, 1 сентябрь ҳолатида республика банк тизимининг активлари 631,4 трлн. сўмни ташкил этди. Бу ўтган йилга нисбатан 14 фоизга кўп. Мажбуриятлар 13 фоизга ошиб, 539 трлн. сўмни, кредитлар қолдиғи 22 фоизга ўсиб, 465,5 трлн. сўмни, омонатлар қолдиғи эса ўтган йилги 51 фоизга нисбатан 6 фоизга ўсиб, қарийб 230 трлн. сўмни ташкил этди.  

Йил давомида банк тизимидаги омонатларнинг умумий ҳажмида хорижий валютадаги омонатларнинг улуши 10 фоиз пунктга – 42,5 фоиздан 31,8 фоизгача камайди. Фоиз даромадларининг ўсиш суръати 5,4 фоиз пунктига ошди ва 38 фоизни ташкил этди, фоизсиз даромад ва соф фойданинг ўсиши ўтган йилга нисбатан секинлашди ва мос равишда 27 фоиз ва 22 фоизни ташкил этди. 

Муаммоли кредитлар улуши камайди. 2023 йил 1 декабрь ҳолатига кўра, банк тизимидаги муаммоли кредитларнинг (90 кундан ортиқ муддатга кечиктирилган кредитлар) улуши 17,6 трлн. сўмни, уларнинг умумий кредитлар ҳажмидаги улуши эса ўтган йилнинг шу давридаги 4 фоизга нисбатан ўртача 3,8 фоизни ташкил этди.  

Шу билан бирга, давлат банкларида муаммоли кредитларнинг ўртача улуши 4,2 фоизни, хусусий банкларда эса 2,9 фоизни ташкил этди. Давлат банкларидан муаммоли кредитларнинг энг юқори улуши “Бизнесни ривожлантириш банки”да – 8,5 фоиз ва “Халқ банк”да – 8,1 фоиз, хусусий банклар орасида “Октобанк”да – 84,6 фоиз, “Гарант банк”да – 20,4 фоиз ва “Мадад инвест банк”да – 13 фоиз қайд этилди.  

2023 йил IV чораги учун йирик банклар фаолияти рейтинги баҳоланганда “Азия альянс банк” иккинчи ўринни “Траст банк”га бой берди. Бу банк икки поғона йўқотиб, умумий рейтингда 4-ўринни эгаллади.  

17 та йирик банклар орасида энг юқори фаолликни “Траст банк” кўрсатди. У рейтингда иккинчи ўринни эгаллаб, бир вақтнинг ўзида тўртта индекс бўйича кўрсаткичларни яхшилади: молиявий воситачилик ва мавжудлик, бошқарув сифати ва ликвидлик.  

 Капитал банк молиявий мавжудлик, бошқарув сифати ва даромад кўрсаткичларини бироз ёмонлаштирганига қарамай, капиталнинг етарлилиги ва ликвидлиги бўйича ўз кўрсаткичларини ошириб, етакчиликни сақлаб қолди.  

Умумий рейтингда учта йирик хусусий банк – “Инфинбанк”, “Алоқа банк” ва “Ипотека банк” бир поғона юқорига кўтарилди. Йирик давлат банклари орасида “Миллий банк” умумий рейтингдаги ўрнини сезиларли даражада яхшилади ва 15-ўриндан 13-ўринга кўтарилди.  

Шу билан бирга, хусусий банклар “Ипак йўли” ва “Бизнесни ривожлантириш банки”, шунингдек, “Халқ банки” давлат банки рейтингидаги позициясини бироз ёмонлаштирди.  

Давлат улушига эга бўлган йирик банклар орасида “Микрокредитбанк” 11-ўрин, “Агробанк” 12-ўрин, “Ўзсаноатқурилиш банк” 14-ўрин, “Турон банк” 16-ўрин ва “Асакабанк” 17-ўринни сақланиб қолди.  

Кичик банклар рейтингидаги топ-6 ўзгаришсиз қолди. “Давр банк” етакчиликни сақлаб, “Зираат банк” 2-сатрда мустаҳкамланди, “Универсал банк” ва “TBC банк” мос равишда учинчи ва тўртинчи ўринларни эгаллади.  

Кичик банклар умумий рейтингида “Октобанк” бирданига 3 пунктга, “Гарант банк” эса ўз позициясини 1 пунктга оширган бўлса, “Мадад инвест банк” ва “ЎзКДБ банк” иккитадан пункт йўқотди.  

Молиявий воситачилик индексига кўра, 11 та банк ўз позицияларини ёмонлаштирди. Йирик банклар орасида энг катта пасайиш “Бизнесни ривожлантириш банк”ида қайд этилган бўлиб, у 3 пунктни йўқотди ва кичик банклар орасида “Зираат банк” минус 5 поғонани йўқотди.  

Жами 9 та банк ўз капиталининг етарлилик индексини ёмонлаштирди. Улардан энг катта пасайиш “Бизнесни ривожлантириш банки” томонидан минус 4 поғонани кўрсатди.  

Шу билан бирга, яна 12 банк капиталнинг етарлилик кўрсаткичларини яхшилади. Шунингдек, йирик банклар орасида энг юқори фаолликни “Капитал банк” ва “Алоқа банк” мос равишда 3 ва 4 поғонани, кичик банклар орасида эса “Октобанк” кўрсатиб, бу кўрсаткич 3 пунктга ошди.  

Активлар сифати учта йирик банкда сезиларли ёмонлашди – “Траст банк”, “Азия альянс банки” минус 3 поғона ва “Бизнесни ривожлантириш банки” икки поғона йўқотди, кичик банклар орасида эса бу кўрсаткичнинг энг сезиларли пасайиши “Тенге банк”да минус 3 пунткга кузатилмоқда.  

Ликвидлик индексини бирданига 28 та банкдан 10 таси оширди. Йирик кредит ташкилотлари орасида энг катта фаоллик “Капитал банк”, кичик кредит ташкилотлари орасида эса “Октобанк”да бўлди.  

    Бошқа янгиликлар