Туркиянинг машҳур хонандаси Рафет эл Роман юртимизга уюштирган илк ташрифи давомида, аниқроғи 28 август санасида кўҳна Самарқандда ўтган “Шарқ тароналари” халқаро мусиқа фестивалининг очилиш маросимида иштирок этди. Эртаси куни эса “Истиқлол” санъат саройида концерт дастурини тақдим этди. "Даракчи" газетаси мазкур концертдан эксклюзив репортаж ва интервьюни сизга ҳам илинди...
— Рафет бей, Тошкентга хуш келибсиз! Юртимизга таклиф қилишганида нималарни ҳис этдингиз?
— Катта раҳмат! Илк ташрифим бўлгани боис ҳаяжоним чексиз эди, эътибордан бошим кўкка етди. Ўзбекистонга келганимда мени жуда ҳам таъсирлантирган ҳолат бу — одамларингизнинг самимияти бўлди. Юртингизнинг гўзаллиги, озодалиги, муҳими жадал суратлар билан ривожланаётгани мени ҳайратга солди. Зеро, минтақада Ўзбекистоннинг қанчалик катта аҳамиятга эгалигини жуда яхши биламиз.
— Кўҳна ва ҳамиша навқирон Самарқанд шаҳрида ҳам бўлдингиз, таассуротларингиз бир олам экани шубҳасиз...
— Албатта! Поездда кета туриб, айнан жуда катта-катта карвонлар ўтган Буюк ипак йўлидан мен ҳам ўтаётганимдан беҳад шод эдим. Боиси, Буюк ипак йўли бу — савдогарлик, ҳунармандчилик, Умар Хайёмлардек буюк сиймоларга эга шеърият, маданият, маънавият, маърифатнинг йўли. Очиғи, хурсандчилигимни, нималардан қувонганимни сўз билан таърифлаб беролмайман.
— “Шарқ тароналари” XI халқаро мусиқа фестивалида иштирок этдингиз. Бутун дунёдан келган санъаткорларни битта — мусиқа “тил”ида сўзлаштирган фестиваль сизга нимаси билан манзур келди?
— Ҳақсиз, дунё бўйлаб таралаётган “Шарқ тароналари” халқаро мусиқа фестивалида иштирок этиш менга ҳам насиб этди. Фестивалга бутун дунёдан келган жуда машҳур санъаткорлар, фахрий меҳмонлар ташриф буюришди. Мусиқа фестивали, очилиш маросими жуда гўзал бўлди, таассуротларим олам-олам. Туркияга қайтганимда, Ўзбекистонда кўрган бу каби кўплаб мўъжизалар таассуротини ҳамма билан бўлишаман!
— Ўзбек таомларининг таъми оғзингизда қолганига ишонаман!
— Шубҳасиз! Самарқандда ўзбек таомлари билан меҳмон қилишди. Олдимга шундай ажойиб палов олиб келиб қўйишдики, таъмини таърифлашга тил ожиз. Рости, еганинг сари егинг келади, еб тўймайсан киши, мазасига гап йўқ. Ўзбекистон жуда тотли ўз ошхонасига эга давлат. Ҳар бир таомингиз ўзига хос, кишига ҳузур бағишлайди.
— Ўзбек санъатига қизиқасизми, қайси ўзбек хонандаларини биласиз?
— Албатта, қизиқаман. Кўплаб ўзбек қўшиқчилари билан мулоқотда бўлдик. Улар билан, албатта, ҳамкорликни йўлга қўямиз. Насиб бўлса, ўзбек ҳамкасбларимни Туркияга таклиф қилиб, маданий лойиҳаларни бошлаймиз. Ҳали яна Ўзбекистонга гастроль уюштирамиз, боиси мусиқа санъатимиз ҳамкорликда ривожланиши керак. Аслида санъатимиз ҳам бир-бирига яқин. Қисқаси, кўплаб ютуқларимиз ҳали олдинда.
— Ўзбек ва турклар орасидаги ўхшашликни айнан нималарда пайқадингиз?
— Маданиятингиз жуда бой, зотан бизнинг турк маданияти айнан Ўзбекистон тупроғи, маданиятидан бошланган. Таҳсинга сазовор жиҳатингиз — ҳақиқий туркликнинг гўзаллиги, ўзига хослигини сақлаб қолгансиз. Биз қардош халқмиз. Биласизми, туркларда ўхшаш, деган сўз йўқ. Ўзбек ва турк битта тупроқ, битта миллатдан юзага келган. Тўғри, алоҳида-алоҳида давлатмиз, лекин аслида биз битта халқмиз! Шу боис ўхшаш, деган таърифни ишлатиш нотўғри бўлади. Ўзбек ва турк орасида фарқни ҳам кўрмадим. Кўп жиҳатдан шу қадар бир хилмизки, ажратолмайсан киши. Ҳатто бугунги концертда ҳам микрофонни залга тутганимда баланд овозда жўр бўлиб куйлашди. Бу мени ўзбек халқига яна бир карра яқинлаштирди.
— Саҳнада шу қадар эркинсиз, томошабин билан жуда чиройли мулоқот ўрнатар экансиз. Завқ билан тинимсиз рақс тушиб, қўшиқ куйлашингиз ҳам таҳсинга сазовор. Нимадан илҳом оласиз?
— Бугун Ўзбекистонда ҳам мухлисларим етарлича эканидан илҳомландим. Аслида муҳаббат ва ҳижрон илҳом парим. Севган инсонингга етиша олмасанг, бу — муҳаббат! Боиси, орадаги “девор” юрагинг талпинаётган инсонга янада кўпроқ ошиқ қилади. Ва бунинг натижасида қалбингда жароҳат пайдо бўлади. Гўё Мажнун сингари еру кўк, саҳрога ҳам сиғмай қоласан. Мана шулар хонандага илҳом беради, ижод қилишга ундайди.
— “Куйлаган қўшиқларимнинг прототиплари бор”, демоқчимисиз?
— Йўқ, ҳамма қўшиқларим ҳам ҳаётимдан олинмаган. Атрофимдаги одамлар, мухлисларимнинг қисмати, ҳис қилган кечинмаларини қўшиқ орқали ифода этаман. Кишилар қалбидаги ҳис-туйғуни ижроим орқали етказиб беролсам, ўзимни бахтиёр хонанда ҳисоблайман.
— “Истиқлол” санъат саройига кира туриб, йўлакда ўзи билан ўзи овора бўлган ҳар бир киши билан тўхтаб сўрашиб, сўнг йўлингизда давом этганингиз диққатимни тортди. Машҳурлик шоҳсупасининг тўрида турган бўлишингизга қарамай, шу қадар камтарсиз. Бу камтарлик, самимиятни сақлаб қолишга қандай эришгансиз?
— Эътибор, синчковлик учун ташаккур! “Seni Seviyorum” қўшиғим мухлисларга ҳавола қилиниб, оммалашганида отам “Ўғлим, ҳамма сенинг қўшиқларингни эшитиши мумкин. Бироқ бундан сармаст бўлмагин. Қанчалик камтар, самимий бўлсанг, халқ сени ундан кўпроқ севади. Бироқ такаббурликка берилиб, бурнинг кўтарилиб ҳаволансанг, ҳамма сендан юз ўгиради. Ҳеч қачон кибрга берилма! Ҳамма тенг ҳуқуққа эга, бир хил одам. Сенинг оддий одамдан ортиқ еринг йўқ, шунчаки машҳурликка эришдинг, холос. Бу — омад, ортиғи эмас! Сенинг ўрнингда бошқаси ҳам бундай машҳурликка эришиши мумкинлигини унутма. Фақат яхшиларга ёндош. Боиси, ёмонларнинг ҳеч кимга фойдаси йўқ”, деб ўгит берган. Ўз вақтида берилган бу маслаҳатни ўзим учун дастуруламал қилиб қулоғимга қуйиб олганман. Атрофга бир назар ташланг, Сурия, Исроил каби қанча-қанча давлатларда нотинчлик, бегуноҳ кишилар, гўдаклар ҳалок бўляпти. Бу ҳолатлар киши қалбини ларзага солади. Одам етмиш йил умр кўриши мумкин, бу вақтни тинчлик, яхшиликлар билан, гуллар, чарақлаб турган қуёш бағрида ўтказайлик. Ҳаётимизни капалаклар, муҳаббат безасин, дилга яқин инсонлар билан ўтказайлик! Бизга берилган қисқа умрни адоватга сарф қилишдан наф йўқ.
— Кўплаб давлатларда бўлгансиз. Ўзбекистонга уюштирган ташрифингиз бир умр ёдда қоладиган даражада бўлдими?
— Тўғри айтдингиз, дунёнинг кўплаб давлатларига концерт дастурларим билан борганман. Такрорлашдан чарчамайман, ўзбек халқининг самимияти, меҳмондўстлиги, маданияти, санъатини бошқа ўлкаларда кўрмаганман. Чин юракдан айтяпман, бундай бағрикенг халқни ҳеч қаерда кўрганим йўқ! Концертимга ташриф буюрган мухлисларни билмадимку-я, лекин бу ширин дийдор, самимиятга тўла кеча бир умр ёдимда қолади! Ўзбек халқига қанча ташаккур айтсам оз! Ўзбекистонда кўп одамлар билан танишдим, дўстлар орттирдим. Ҳаммаларингиз соғ бўлинглар, мен бу зиёратни сира унутмайман!
Cадоқат АЛЛАБЕРГАНОВА суҳбатлашди. Фотомухбир: Ислом РЎЗИЕВ
