“Телба” Мел Гибсон
Кунлардан бир куни ҳаётида рўшнолик кўрмаган бахтиқаро бир йигит ўз жонига қасд қилишга қарор қилади. Ахир оилада ўн бир фарзанд бўлгандан кейин ҳар томонлама етишмовчиликлар, болаликдаги кўнгил орзулари бора-бора саробга айланиши, қолаверса, ота-она ҳар бир фарзандга алоҳида меҳр беролмаслиги турган гап. Бунинг устига, йигит бироз телбанамо ҳам эди. Лекин тақдирнинг тақозосини қарангки, кутилмаганда йигитнинг “кетмони учади” — уни янги бир кинолойиҳа устида ишлаётган режиссёр Жорж Миллер учратиб қолади. Режиссёр ўйлаб ўтирмасдан телбанамо йигитни ўзининг “Телба Макс” фильмига таклиф этади. Ҳа, бу ўша машҳур актёр, режиссёр, “озодликнинг бир куни учун ҳаётидан кеча олган” Мел Гибсон эди.
Мел Колм-Килле Жерард Гибсон 1956 йилнинг 3 январь куни АҚШнинг Нью-Йорк шаҳри яқинида дунёга келади. У ирланд миллатига мансуб бўлиб, оиладаги ўн бир фарзанднинг олтинчиси эди. Ўн икки ёшга тўлганда оиласи билан доимий яшаш учун Австралияга кўчиб кетади. Ўсмир йигитча болалигиданоқ журналист бўлишни орзу қилади. Аммо опаларидан бири унга билдирмай, Австралия миллий драматик санъат институтининг актёрлик маҳорати факультетига илтимоснома юборади. Аввалига Мел бундан бехабар бўлган бўлса, кейинчалик опасининг таклифига кўниб, мазкур институтнинг қабул имтиҳонларида қатнашади ва талабалар сафига қабул қилинади. Бўлажак актёрнинг ноёб истеъдоди ва қобилияти назарга тушади.
“Олтин давр”дан сўнгги муваффаққиятлар
Мел Гибсон талабалик вақтидаёқ фильмлардан бирида суратга тушади, аммо унинг илк ижодий дебюти деярли ҳеч кимнинг диққатини жалб этмайди. Навбатдаги “Ёзги шаҳар” фильми ҳам унга ўзи кутган машҳурликни ҳадя этмайди. Аммо баланд бўйли, мовий кўзли Мел Гибсон бу картина орқали автралиялик режиссёрларнинг эътиборини тортади.
Муваффаққиятсизликлардан сўнг унга “Телба Макс” фантастик жангари фильмидаги роли жаҳоншумул машҳурлик олиб келди. “Телба Макс” фантастик жангари фильми трилогиянинг биринчи қисми бўлиб, кейинчалик унинг давоми бўлган “Телба Макс-2: имконият аскари” ҳамда “Телба Макс-3: яшин гумбази остида” фильмлари суратга олинади. Кинокартина бир пайтнинг ўзида Австралия киноинститутининг учта мукофотини қўлга киритади. Постапокалипсис замонида яшаётган фильм қаҳрамони Макс Рокатанский бир кунда ҳам қизалоғи, ҳам севимли рафиқасидан айрилади. Натижада қаҳрамон қасоскорга айланади. Трилогиянинг барча қисмида Макс кўз кўриб, қулоқ эшитмаган саргузашту машаққатларни бошдан кечиради. 2015 йили “Телба Макс”нинг давоми “Телба Макс: ғазаб йўли” катта экранларга чиқди. Аммо бу картинада Мел Гибсонни кўрмаймиз, нима ҳам дердик, ахир ҳозирда актёрнинг ёши ҳам бир жойга бориб қолган.
Holly & Wood ни забт этиб...
1980 йилларнинг бошида актёр Голливудга таклиф этилади. У Америкага қайтганда дунё миқёсидаги машҳурликка эришган эди. Мел Гибсон Голливудда фильмографиясини “Хавфли қурол”, “Мэверик”, “Суиқасд назарияси”, “Қачонлардир биз ҳам аскар бўлгандик”, “Бадал”, “Аёллар нимани хаҳлайди?”, “Аломатлар”, “Сахийлик”, “Жаннат”, “Дарё” ва “Соффель хоним” каби бир-биридан қизиқ жанрдаги фильмлар билан бойитади.
Мел Гибсон иштирокида кино муҳлисларининг эътиборига тушган асосий картиналардан бири, шубҳасиз, бу — “Ватанпарвар”дир. Фильмда Мел Гибсон марҳум актёр Хит Лежер бирга суратга тушади. Рафиқаси вафот этган, бир этак болани боқиб тарбиялаётган ота яна бир тақдир синовидан ўтиши керак. Бутун мамлакатда уруш эълон қилинган, ота эса болаларини урушнинг оловли комларидан сақлаши зарур. Бироқ тўнғич ўғил Габриэль ватан олдидаги бурчини бажариш учун урушга отланади. Маълум вақтдан кейин отаси ҳақлигини тушуниб етган Габриэль қайтиб келади, севгилисига уйланади. Кунлардан бир куни шафқатсиз душман аскарлари ўртанча фарзандни аёвсиз отиб ташлашади, Габриэлнинг кўксига найза санчишади, бу ҳам етмагандай хонадон келинини черковдаги тақводорларга қўшиб ёқиб юборишади. Ғазаб отига минган ота қўлига қурол иолишга мажбур: энди у интиқом ўтида ёниш билан бирга ватандошларини мустақиллик, озодлик учун курашга чорлайди. Шундай қилиб, қаҳрамонимиз АҚШ номли мамлакат юзага келишига ўз ҳиссасини қўшади...
Дунёни титратган тўрт фильм
90-йиллар бошида Мел Гибсон ўзини режиссёр сифатида синаб кўрмоқчи бўлиб Icon Productions кинокомпаниясига асос солади ва ўзининг илк режиссёрлик иши сифатида “Юзсиз одам” фильмини катта экранларга чиқаради.
Иккинчи режиссёрлик ишида Гибсон тарихий мавзуга мурожаат этиб, шотланд халқининг озодлик курашини жонлантиради. “Шерюрак” бутун дунё кино ихлосмандларининг кўнглидан жой олади, картинада Мел Гибсоннинг ўзи бош ролни ижро этган Уильям Уоллеснинг “Озодлик!” дея ҳайқириқ солиши ҳозиргача барчамизнинг юрагимизни ҳаяжонга солади. Фильм “Оскар” мукофотига сазовор бўлади, жумладан, “Энг яхши фильм” ва “Энг яхши режиссёр” номинациялари бўйича олтин ҳайкалчани қўлга киритади.
2004 йили Мел Гибсон “Исонинг изтироблари” кинокартинасини суратга олади. Фильмда Исо алайҳиссалом ҳаётининг сўнгги ўн икки соатидан ҳикоя қилинади. Мел Гибсон фильм жонлироқ чиқиши учун ўша давр тиллари — арамей, лотин тилларидан фойдаланади. Фильмнинг ўзига хос томони ҳам шунда, яъни “Исонинг изтироблари” қайси мамлакатда экранга чиқарилмасин, дубляжсиз, ўзиннг оригинал тилида кўрсатилади, субтитр орқали изоҳ берилади.
2006 йилда эса М. Гибсон ўзининг севимли мавзусига қайтиб, “Апокалипсис” тарихий эпосини катта экранларга олиб чиқади. Бу сафар ҳам Гибсон ўзининг тамойилларига содиқ қолиб, фильм қаҳрамонларини эски юкатек тилида “гапиртиради”. Фильмда майя цивилизациясининг таназзулга юз тутиши ҳақида сўз боради. Фильм воқеалари ХV асрда Юкатан водийсида рўй беради. Бир кун ичида Ягуар Панжаси лақабли ҳиндунинг ҳаёти остин-устун бўлиб кетади: қўшни қабила маҳаллий қабилани асирга олиб, қишлоқнинг кулини кўкка совуради. Асирлар орасида бўлган Ягуар Панжасини ҳам илоҳларга қурбонлик учун шаҳарга олиб боришади. Бироқ муқаррар ўлим комидан қочиб қутулган қаҳрамон тирик қолган қадрдонлари — рафиқаси ва янги туғилган чақалоғини қутқариш учун жонини хатарга қўйиши керак...
Ана шунақа, Мел Гибсон фильмда роль ўйнайдими ёки режиссёрлик қиладими, унинг кинокартиналарида драматизм, ўткир сюжет устунлик қилади, томошабинни, таъбир жоиз бўлса, ўрнига михлаб қўяди. Мел Гибсон фильмларда асосан қасоскор ролини қойиллатиб ижро этади. “Шерюрак”, “Хавфли қурол”, “Ватанпарвар”, “Интиқом” фильмларини бир эсланг!
Бўйимдай бўй топдим-у, кўнглимдай кўнгил топмадим
Мел Гибсон 1980 йили уйланади. Ўзининг бўлажак рафиқасини никоҳ агентлиги орқали топади. Рафиқаси Робин Мур унга беш ўғил ва икки қизни ҳадя этади. Айтиш мумкинки, анча пайтгача Мел Гибсон намунали оила бошлиғи, суюкли эр сифатида тилларга тушганди. Аммо-лекин қаҳрамонимизнинг бу бахтига кўз тегдими, 2009 йили эр-хотин Гибсонлар ажрашади. Шундан сўнг папараццилар Мел Гибсонни кўп бора россиялик Оксана Григорьева билан учратишади. Бироқ бу сафар ҳам Мел Гибсоннинг кўнгил борасида омади чопмади. Оксана билан муносабатлари дарз кетгани етмаганидай, ўртада бола ҳам сарсон бўлди: Гибсон ва Григорьеванинг қизи Люси узоқ давом этган суддан сўнг онаси билан қолди, ота эса 60 минг АҚШ доллари миқдорида алимент тўлаб, она-бола яшаётган уйнинг ҳаражатларини кўтарадиган бўлди.
62 ёшни уриб қўйган Мел Гибсон Сильвестр Сталлоне, Жейсон Стетхем, Дольф Лундгрен, Антонио Бандерас каби “суперактёрлар” билан “Шиддаткорлар-3” жангари фильмида бош қаҳрамонлардан бирининг ролини ижро этиб, ҳали-вери отдан тушмаслигини исботлаб қўйди. Олдинда эса уни режиссёрлик курсидаги “Исонинг изтироблари”нинг давоми ҳамда викинглар ҳақидаги киноасар кутиб турибди. Нима ҳам дердик, “Олға, Гибсон!”
Лола Шоимова тайёрлади.
