Футбол ватани Англияда куни-кеча Wyscout компанияси томонидан ФИФА агентлари учун ташкил этилган халқаро миқёсдаги навбатдаги форум бўлиб ўтди.
Буюк Британия пойтахти Лондондаги “Эмирейтс” стадионида уюштирилган ушбу форумда ҳамюртимиз Санъат Шарипов ҳам қатнашди.
Юртдошимизнинг таассуротларини билиш мақсадида, биз у билан боғландик. Суҳбатимиз анча катта ва қизиқарли чиқди. Уни ўқиб чиқиб, бунга ўзингиз ҳам амин бўлишингиз мумкин.
- Санъат ака, “Арсенал” клубининг уй аренаси саналмиш “Эмирейтс”даги семинардан олган умумий хулосаларингиз қандай?
- Аввало, нуфузли форумда яна бир бор иштирок этиб, мен, албатта, ўзим учун навбатдаги маротаба катта тажрибага эга бўлдим, замонавий футболдаги энг сўнги янгиликлар, биринчи рақамли спорт турининг ривожланиш тенденциялари билан яқиндан танишдим. Аммо умумий таассуротларим ижобий бўлди, дея олмайман. Бу фикр асосан ўзимизнинг футболимизга оид. Мен футболимизга ташқаридан туриб берилаётган таъриф, савиямизга хорижлик мутахассислар томонидан туҳфа этилаётган баҳолардан анча ранжидим. Тўғри, уларнинг гаплари ҳар қанча аччиқ туюлмасин, мен уларни эшитиб, бир тарафдан, чет элликлар бизга беришаётган реал фикрлардан воқиф бўлдим. Аслида шундай очиқ-ойдин гаплар бизга янада ривожланишимиз учун жуда ҳам зарур, деб ҳисоблайман. Аслида бундан ранжимасдан, биз ўзимиз учун тўғри ва муҳим хулосалар чиқариб олишимиз даркор. Зудлик билан керакли ислоҳотларга қўл уришимиз лозим.
- Бу қандай фикрлар эканлиги ҳаммамиз учун қизиқ. Уларни бирма-бир, батафсил баён қилиб берсангиз.
- Мен ушбу гапларни Европанинг турли гранд клублари менежерларидан эшитдим. Бу фикрларнинг барчаси футболчиларга, уларнинг ўсиб боришларига, бу жараённи қандай қилиб тўғри олиб боришга оид эканлиги учун, қуйида янграйдиган гаплар асосан ўйинчилар фаолияти ва клубларимизнинг улар билан қай йўсинда ишлашларига тегишли. Мен қатор клублар билан учрашдим. Менинг бир катта мақсадим борлигини аввал ҳам кўп бор айтганман: қачонки Европага ўзбек футболчисини олиб чиқаман, шундагина фаолиятимдан озгина бўлсада қониқиш ҳосил қилишим мумкин. Шу мақсадим йўлида навбатдаги марта Кўҳна қитъага йўл олгандим. Келинг, учрашган ҳар бир клубим билан суҳбатларимиз қандай кечганлиги, тўғрироғи, уларнинг менга баён қилган фикрлари қанақа бўлганлиги билан бирма-бир ўртоқлашсам.
“Андерлехт” Бельгия
Альберт Мартенс, клуб халқаро скаути, Африка/Осиё учун масъул
- Европада охирги даврда футбол анча “ёшарган”. Маслаҳатим, 23-24 ёшли футболчиларга бу ердан жамоа қидираман деб, овора бўлиб юрманг. Европада кўпи билан 17-18 ёшли ўйинчиларга қизиқишади. Бизнинг клуб скаутлари 16-17 ёшли иқтидорларни излаб, бутун дунёни кезиб юришади. Ва талантларни шу ёшда Бельгияга олиб келиб, биз уларни ўзимизнинг модель бўйича тарбиялаймиз, ўзимизнинг талабларга мослаштирамиз. Шунда ҳам ўсмир йигитларни футбол бўйича донги кетган ўлкалардан, терма жамоалари жаҳон чемпионатларида мунтазам қатнашувчи мамлакатлардан қидирамиз. Конго ДР, Гана, Кот-д’Ивуар, Нигерия ва шулар каби бошқа юртлардан. Яъни алоқаларимиз эскитдан ўрнатилган давлатлардан.
Ишончим комилки, сизнинг футболингиз Африка ёки Лотин Америкасиникидан устун эмас. Мен бунга 100 фоиз аминман. Шунга, ўз анъаналаримизга содиқ қолиб, бизга Африка, Жанубий Америка билан ишлаш қизиқ. Масалан, “Андерлехт”нинг асосий таркибида (фақат асосий жамоа назарда тутиляпти!) ҳозир 15 нафар легионер бор. Франциядан 2, Голландиядан 1 (булар Европа Иттифоқи мамлакатлари), Сербиядан 1 (20 ёш), Гондурасдан 1 (21 ёш), Бразилиядан 1 (19 ёш), Аргентинадан 1, Колумбиядан 1 (19 ёш), АҚШдан 1, Конго ДРдан 3 (иккитаси 17 ва 20 ёш, учинчиси каттароқ), Кот-д’Ивуардан 1, Ганадан 1 (21 ёш), Гвинеядан 1 нафар. Уларнинг ёшларини кўраяпсизми? Қолган хорижликлар ҳам кўпи билан 23-25 ёшлилар. Биз иқтидорларни дунёнинг турли минтақаларидан излаймиз. Юқорида санаб ўтилган мамлакатлар географияси ҳам буни яққол кўрсатиб турибди.
Биз ўзбек футболини, очиғи, билмаймиз. Ўзбекистон ҳозирча ЖЧга чиқишга уринаётган давлат. Биз эса ўзларини фақат жаҳон чемпионатларида кўрсата олган ўйинчиларга эътибор қаратамиз. Шунинг учун мен ишонмайман, қайсидир ўзбек футболчиси порлаб чиқиб, Бельгия чемпионатида ёки Европадаги бошқа лигада муносиб ўйнаб кетишига. Иккинчидан, агар сиз айтаётган ўша 23-24 ёшли футболчиларингиз ҳақиқатда зўр, чиндан ҳам ноёб бўлганларида, улар аллақачон бу ерларда ўйнаб юришган бўларди.
Биласизми, Европада тўп суриши учун сиз бизга таклиф қилаётган 23-24 яшар ўйинчи бу ёшда аслида ўта юқори даражада нодир маҳоратга эга бўлиши керак. Ғоятда ноёб иқтидорга эга футболчингиз бор бўлганида, у Бельгия эмас, аллақачон Англия, Италия ё Испаниянинг наҳанг скаутлари “ўлжасига” айланган бўларди. Сиз таклиф қилаётган футболчилар савиясини мен ўзимча тасаввур қилаяпман. Сизларнинг энг зўр ўйинчингиз ҳам Европа учун нари борса ўртача ёки ундан пастроқ даражада. Бунақа ўртамиёна футболчилар эса Европада тиқилиб ётибди. Бизга, юқорида таъкидлаганимдек, 16-17 ёшлилар билан ишлаш қизиқ. 23-24 ёшлилар эса биз учун катта футболчилар ҳисобланади.
Бу гапларимдан ҳафа бўлмаслигингизни истардим. Аксинча, сизлар замон билан ҳамқадам бўлишга интилишингиз керак. Жаҳон футболининг бугунги стандартлари билан албатта ҳисоблашган ҳолда иш кўришингиз лозим. Мен сизларнинг футболингизга ҳурматсизлик қилиб гапирмаяпман. Мен шунчаки ростини, бор гапни айтаяпман. Илтимос, буни ҳурматсизликка асло йўйманг.
“Астон Вилла” Англия
Матт Эдге, клуб илмий таҳлилчиси
- Англияга бирор бир ўзбек футболчисини тавсия қилиш ҳақида мен ҳатто тасаввур ҳам қила олмайман. Буни тўғри тушунинг. Биринчидан, мен сизларнинг футболингиз қанақалигини билмайман. Инглиз футболи ва сизларники ўртасида тавофут жуда катта эканлиги аниқ. Унақа даражадан Англияга келиб, бирор бир футболчи ўйнаб кета олишига мен ишонмайман. Биласиз, бизда жисмоний курашларга асосланган футбол. Бу ерда майдоннинг ҳар бир қарич жойи учун кураш кетади. Футболчингиз бизга келиб, эрта-индин чарчаб қолиши мумкин. Бир хилларни олиб келасан, у эса чемпионатда бирданига йўқолиб қолади.
Бизда авваллари бу борада анча адашмовчиликлар бўлди. Шунга ҳамма ўзи яхши билган регионлардан ўйинчи олиб келади. Кўрдингизку, бизда ҳатто россияликлар ҳам ўйнаб кетолмадилар. Юрий Жирков, Андрей Аршавин, Роман Павлюченко, Динияр Билялетдиновлар ҳам инглиз футболига жиддий мослаша олмадилар. Бизда анча қийин. Англияда жамики кучингизни ишга солишингиз керак, ҳар бир ўйинда ўзингизни сўнги сониягача бақувват сезишингиз зарур. Биздаги учрашувлар 97-98 дақиқагача чўзилади. Ҳисоб қандай кечишидан қатъи назар, футболчилар беллашув охиригача қаттиқ курашишади. Италия, Испанияларда сал бошқачароқ.
Кейин бир нарсани доимо ёдда тутинг. Футболчи Англияга фақат бир марта чақирилади. Унда бошқа бундай имконият бўлмайди. Шу ягона имкониятдан барча фойдаланиб қолишга интилади. Шунинг учун ҳам Премьер-лига ҳар доим даҳанаки жангларга бой. Шунинг учун ҳам Премьер-лига дунёдаги энг кучли мусобақа.
- Яна қайси клублар билан музокараларда бўлдингиз?
- “Олимпик” Марсель, “Юнион Берлин”, “Эльче”, “Севилья”, “Эспаньол”, “Лех”, “Монца” (Италия), “Брондбю” каби турли клублар раҳбарлари билан кўришдим, улар билан суҳбатлашдим. Афсуслар бўлсинки, уларнинг биронтаси бизнинг ўйинчиларга юзаки ҳам қизиқиш билдиришмади. Бизга негадир улар иккинчи-учинчи даражали футбол вакиллари сифатида қарашяпти. Уларнинг энг яхши гапи: майли, тавсия қилган футболчиларингизни ўрганиб чиқамиз, агар қизиқиш бўлса, айтамиз.
Барча клублардан ана шундай дипломатик жавоб эшитяпман. Ҳеч ким ундан нарига ўтмаяпти. Яъни ўзбекистонлик бирон бир ўйинчи ҳақида тўлиқроқ маълумот олишга интилишмаяпти ҳам. Бу биз учун анча ачинарли ҳолат, деб ўйлайман. Ҳа, мен жуда кўп танқидий фикрларни эшитишимга тўғри келди. Бу ёқимсиз ҳолат, албатта. Лекин суҳбатдошларим бор нарсани айтишяпти. Футболимизга холис баҳо беришяпти. Бир тарафдан, қандайдир ёлғон мақтовлар, шунчаки кайфиятимни кўтариб қўйиш учун айтиладиган бўлар-бўлмас гаплардан кўра, уларнинг холис баҳолари, ривожланиш учун берган маслаҳатлари, таҳлилий фикрлари менга ёқди.
Буларнинг бари жаҳон ҳамжамияти бизнинг футболни яқиндан яхши билмаслиги билан боғлиқ. Шунинг учун миллий терма жамоамиз жаҳон чемпионатига чиқмаса бўлмайди. Биз албатта жаҳон кубогидаги иштирокимиз орқали танилишимиз лозим. Ҳеч бўлмаса, бошқа йирик турнирларда ғолиб чиқишимиз керак. Биз энг камида Осиё чемпиони ёки вице-чемпиони бўлсакгина, кейин бизга ташқаридан бўлган эътибор ортади. Бу факт. Кўп скаутлар ўз эътиборларини биринчи навбатда Африка ва Лотин Америкасига қаратишади, ўша ердаги катта турнирларга, ёшлар мусобақаларига боришади. Осиё бозори уларга унча қизиқ эмас. Уларнинг диққатини Осиёга тортиш жудаям қийин.
- Ўсмирлар ва ёшлар терма жамоаларимиз сўнги пайтда ЖЧларда кетма-кет қатнашишмоқда-ку! “Андерлехт” вакилининг улар фақат ёшларга эътибор қаратишлари тўғрисидаги гапларидан келиб чиқадиган бўлсак, наҳотки бизнинг ўйинчилар шунча ЖЧларда ўйнаб, уларда қизиқиш уйғота олишмаяпти?
- Улар бизнинг термалар U-17, U-20 жаҳон чемпионатларида тўп суриб келаётганларини билишади. Аммо одатий қатнашув билан эсда қоларли қатнашувнинг фарқи бор-ку, дейишмоқда улар. Термаларингизнинг иштироки ҳақида хабардормиз. Аммо таркибингизда бирор бир экстравагант ўйинчи ўйнаганини, кимдир ўзининг индивидуал маҳорати ёки супердриблинглари, ҳужумларни гўзал тарзда маромига етказиши билан халқаро селекционерлар оғзига тушганини эслолмаймиз, сизларда бирор ўйинчини Европага олиб кетадиган даражадаги футболни ёки жамоани кўрмадик дейишди. Бунга қўшилмай бўлмайди.
Ана, 2013 йилги U-17 ЖЧсини олайлик. Биз Хорватияни гуруҳда қолдириб кетдик. Биз 1/8 финалга, улар уйга равона бўлишди. Биз 7 очко, улар атиги 3 очко жамғаришди. Ўзаро ўйинда болқонликларни 2:1 ҳисобида енгдик. Аммо бизнинг қайси футболчимизга чет элдан ҳаридорлар чиқди? Ўша биздан енгилган Хорватиянинг ягона голига муаллифлик қилган Ален Халилович ўзининг актив, дриблингларга бой ўйини билан “Барселона” скаутлари эътиборини қозонди. Ва 2014 йилнинг 27 март куни ёш ярим ҳимоячи “Барса” билан 5 йиллик шартнома имзолади. Каталонияликлар “Динамо” Загребга ушбу трансфер учун 2,2 млн. евро тўлашди. Ваҳоланки, Халилович ўша турнирда битта гол урди, холос. Биздан БААдаги бу мусобақада Шоҳжаҳон Аббосов, Рустамжон Ашурматов, Жамшид Болтабоевлар ҳам биттадан голга муаллифлик қилишган эди. Демак, хорижлик скаутларни қатнашув, голлар сони эмас, алоҳида олинган футболчининг имкониятлари, у нимага қодирлиги, унинг индивидуал ҳаракатлари қизиқтиради. Бизда эса бунақа талабларга мос ўйинчи ҳозирча топилмаяпти.
Ёки 2011 йили Мексикада ўтган U-17 ЖЧсидан мисоллар. Тимур Ҳакимов, Аббосбек Махсталиев, Бобур Давлатов, Давлатбек Ёрбеков... Улар ҳозир қаерда? “Олмалиқ”, “Андижон”да. Биргина Бобур Давлатов “Рубин”га кетишга муваффақ бўлди. У ҳам фақатгина ёшлар жамоасида ўйнаяпти. Мексика қаҳрамонларидан бўлган Ёрбеков ўтган мавсумда қайси клубда ўйнади? Буни жуда кўпчилик эслай олмайди. Мен ўзим ҳам буни роса қидирдим. Анча қийинчилик билан охири топдим. У бу йил 1-лигада “Обод” шарафини ҳимоя қилибди (асосан захира футболчиси сифатида!). Юқорида тилга олинган Рустамжон Ашурматов ҳам бу йил 1-лигада “Қўқон-1912”да тўп сурди.
Айни дамда “Ливерпуль” ва Англия термасида бош роллардан бирини бажараётган Раҳим Стерлинг, Голландия билан ЖЧ-2014да 3-ўринни қўлга киритган Мемфис Депай ҳам ўшанда Мексика майдонларида ўйнашганди.
Ёшлар терма жамоамиз келаси йили тўртинчи марта ЖЧда ўйнайди. Айтингчи, бунгача ЖЧда иштирок этган қайси футболчимиз катта клубларга кетди? БАА-2003да Игнатий Нестеров, Ислом Иномов, Марат Бикмаев, Миср-2009да Ислом Тўхтахўжаев, Иван Нагаев, Шерзодбек Каримов ва бошқа кўплаб ўйинчиларимиз тўп суришган. Мана, йигитларимиз ўтган йили Туркиядаги ЖЧда ҳам ўйнашди. Бироқ биз ҳеч кимни Европага кузатиб қўя олмадик. Ўша йилларда ўша мусобақаларда, мисол учун, ҳозир таниқли футболчилар қаторига кирувчи мана бу ўйинчилар ҳам бўлгандилар: 2003 - Иньеста, ҳозир “Эвертон”даги Аруна Коне, 2009 - Жакомо Бонавентура (“Милан”), Алекс Тейшейра (“Шахтёр”), Хорди Альба, 2011 – Поль Погба, Яя Саного (“Арсенал”), Риу Сён-Ву, Ҳакан Чалханоглу (иккаласи - “Байер”) ва ҳ.к. Нима сабабдан бизнинг футболчилар соя остида қолиб кетишяпти? Бош қотириш учун бу жудаям долзарб мавзу.
Манба: www.uff.uz
