Turkiya va Isroil o‘rtasidagi munosabatlar so‘nggi o‘n yillikdagi eng past darajaga yetgan. Har ikki davlat ilgari savdo, mudofaa va razvedka sohalarida yaqin hamkor bo‘lgan bo‘lsa-da, bugun ularning yo‘llari tobora farqlanmoqda. Bunga sabab — Suriyada shakllanayotgan yangi geosiyosiy muvozanatdir.
Turkiya pozitsiyasi
Anqara kuchli, markazlashgan Suriyani qo‘llab-quvvatlaydi. Bu orqali u mintaqadagi beqarorlik, ayniqsa kurd separatist kuchlarining kuchayishining oldini olishni istaydi. Turkiya, shuningdek, Isroilning G‘azo sektoridagi harakatlarini qoralab, ularni mintaqaviy barqarorlikka tahdid sifatida ko‘rmoqda. Rasmiy doiralarda, agar Isroil kelgusida Eron bilan urushdan so‘ng yangi “nishon” izlaydigan bo‘lsa, bu Turkiya bo‘lishi mumkin degan xavotir mavjud.
Isroil pozitsiyasi
Isroil esa Turkiyaning mintaqadagi ta’siridan, ayniqsa HAMAS bilan aloqalari va Suriyadagi harbiy faolligidan xavotirda. Ko‘plab isroillik siyosatchilar Turkiyani tobora ko‘proq strategik tahdid sifatida ko‘ra boshlagan. Ular Suriyani zaif va bo‘linib ketgan holatda saqlash Isroil uchun xavfsizroq deb hisoblashadi.
Ichki siyosiy manfaatlar
Bu mojaro har ikki mamlakatda ichki siyosiy maqsadlarga xizmat qilmoqda. Rasmiylar tashqi tahdid obrazini yaratish orqali ichki noroziliklarni chalg‘itmoqchi, aholini safarbar qilishga urinyapti.
AQSHning vositachiligi kerakmi?
Mutaxassislarning fikricha, agar AQSH bu ikki asosiy hamkori o‘rtasida vositachilik qilmasa, ziddiyat chuqurlashishda davom etadi. Ammo, AQSH aralashuvi bilan Suriyadagi vaziyat ikki tomonlama muloqot uchun imkoniyat eshigini ochishi mumkin.
Bu, albatta, Falastin masalasi kabi yirik nizolarni hal etmaydi, biroq Turkiya va Isroil o‘rtasidagi asosiy qarama-qarshiliklardan birini yumshatishi mumkin.
