Навоийку бизга устоздир бироқ,
Кимдир ўқитганку Навоийни ҳам…
Шоир шу икки мисра орқали устозга энг буюк таърифни берган. Дарҳақиқат, инсон ҳаёт йўли давомида босиб ўтажак йўлидаги пасту баландларда, ўнқир-чўнқирларда устоз берган таълим-тарбия муҳим рол ўйнайди. Орадан йиллар ўтса ҳам унинг сабоғи, берган даккилари ёдида қолади.
Хўш, сиз ва бизга яхши таниш бўлган сиёсат, адабиёт ва санъат соҳаси вакиллари устозларини қандай эслайди, машҳур инсонлар ҳам мактабда дакки эшитиб, ўқитувчисидан калтак еганми? Darakchi.uz шу савол билан юзланди.
Иброҳим Абдураҳмонов, Олий таълим, фан ва инновацион ривожланиш вазири, академик:
- 1982 йили Наманган вилоятининг Чуст тумани Ғовасой қишлоғидаги 7-ўрта мактаб (ҳозирги 59-мактаб)да 1-синфга чиққанман. Мактабимиза уйимиздан 2-3 километр узоқда бўлгани боис, уйдан ғира-шира пайти чиқиб кетишим, яна узоқ юриб қайтишларим ёдимда...
Биринчи ўқитувчим Мавлуда опа Болтаева қўлида ўқиб, савод чиқарганман. Мавлуда опа меҳрибон, ўқитувчи эди, лекин кези келганда қаттиққўллик ҳам қилардилар.
Доимо яхши, аъло баҳоларга ўқиганман. Бир сафар расм дарсида ракетанинг суратини яхши чизолмаганим сабаб паст баҳо олганман. Ҳамиша ”беш”га ўқиганим боис бу менга қаттиқ таъсир қилган, роса жаҳлим чиққанди. Шунда расмларни қунт билан чизишга аҳд қилганман ва уддалаганман ҳам. Шу-шу чиройли расм чизаман. Бу кўникмам кейинчалик биология факультетига кирганимда жуда қўл келган.
Расул Кушербаев, Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазири маслаҳатчиси:
- Отам мактабда ўқитувчи эдилар. Бизга рус тили ва адабиёти фанидан дарс берганлар. Шунинг учун ҳам синфда энг кўп мен дакки эшитардим. Отам ўзимизники ўрнак бўлмаса бошқалардан нимани талаб қиламан дердилар. Бир кун вақт қадри ҳақида бир мавзу бўлиб қолди. Мен 3 км узоқликда қатнаб ўқирдим. шунинг учун уйга ҳам кеч келардим. Отам мени вақт қадрига етмайдиганлардан бири сифатида мисол қилиб келтирарди. айнан шу нарса келажакда вақт қадрига етишимга сабаб бўлган.
Калтак ҳам еганмиз баъзида. Лекин ҳозир буни айтиш мавриди эмас деб ўйлайман. Ўша пайтда ўқитувчиларимиз қулоғимизни чўзиб қўйган бўлса, биз бунга лойиқ нимадир иш қилганмиз. Ҳозир ўйлаб туриб, тўғри қилишган экан деб ўйлайман. Биз ҳам, ота-оналаримиз ҳам буни тўғри қабул қилганмиз. ҳозир ким аламини сочмоқчи бўлса мактабга келишни ўрганган. Бундай ёндашувни ҳеч қачон оқламайман.
Шерзодхон Қудратхўжа, ЎзЖОКУ ректори:
- Мария Барисовна деган татар миллатига мансуб биринчи ўқитувчимиз бўларди. Мен европача гуруҳда ўқиганман. Бизга жуда қаттиқ турарди. Полни яхши ювмасак, доскани тозалаб артмасак, супурги билан урарди. икки-уч марта мени ҳам урган. Бир марта жуда оддий математик масалани ечолмаганим учун "мел" билан бошимга урган. Бир синфдош дўстимизни бошини доскага урган. Тўғри бундай қилиш керакмас, лекин бизни ургани бугун кор қилди.
Кейинчалик бир математика ўқитувчимизни дарсида ўртоғим билан орқага қараб гаплашганман. Шунда мени урган, бурним қонаган. Шу ўқитувчимни ҳалигача кечиролмайман. Ўшанда мени бурчакка қўйиши мумкин эди, ота-онамни чақириши мумкин эди...
Раис Алексеевна деган кураторим бўлган. Шу хотин бизга фақат яхши гапирарди. Баъзида болалар йиғлатиб юборарди. Ўшанда ўзимизни маразлигимиздан афсусланардим. Уям бизга кучли таъсир қиларди. Урмай ўқитган ўқитувчилар хотирамизда кучли қолган.
Усмон Азим, Ўзбекистон халқ шоири:
- Бичков деган ўрис муаллим бор эди.
У мени саволга тутишни яхши кўрарди. У ўрисчалаб гапирар, мен унинг нима деяётганини фаҳмлаб, жавоб берардим.
"Канада коммунистик партиясининг раиси ким?” “Уилям Каштан”. “Индонезия президенти ким?". "Доктор Сукар- но"... У ҳар бир жавобимдан қувонар, мени ўзича нималардир мактаган бўлар эди.д
Бир ёзнинг иссиғида у раён марказидан ҳовлимизга анча йўлни босиб келди. Домланинг Бойсунда ишлаш муддати тугаб, Россияга қайтиб кетаётган экан.
Мен билан хайрлашгани келибди,
Домла менга ўқишим кераклигини қайта-қайта тайинлади.
“Болшим человеком будеш”, деди у.
Бу жуда таъсирли эди. Онам кўзига ёш олди.
Фарида Афрўз, шоира, депутат:
- Мен беш ярим ёшимда мактабга борганман. Мактабда яхши ўқиганман. Ҳарфларни опам билан ўрганганман. Опамга мактаб формаси олиб беришганда, менга ҳам деб йиғлаган эканман. Шунақа эркагина бўлганман.
Биринчи синф ўқитувчимиз қаттиққўл, баджаҳл аёл эдилар. Синфдошларимга ёрдам бераман деб кўп дакки эшитардим. Диктантлар, иншолар ёзилганда кўчиришга берардим.
Ҳамза Жумаев, журналист:
- Мактабда ўқитувчисидан дакки эшитмаган ўқувчи бўлмаса керак. Ўқитувчилар дакки берганда болани ёмон кўрганидан эмас, балки яхшилиги учун дакки беришади.
Биринчи муаллимим билан ширин хотираларим бор. Ўғилой опа Рўзиева, улар мактабга яқин яшар эдилар. Шу устозим уйларига кўп борардим.
Нозима Воҳидова, журналист:
- Мактабда яхши ўқиганман. Шунинг учун ҳам кўп дакки эшитмаганман. Лекин инжиқ, эркатой эдим. Онам ҳам ўқитувчи бўлганлар. Гап эшитсам онамдан эшитардим.
Мактабимиз қишлоғимиздан узоқ эди. Агар қўлимдан ушлаб олиб бормасалар, сўмкамни устига ўтириб олардим.
Биринчи синфда 26 та ўқувчи бўлганмиз. Шарофиддин Кенжаев деган устозимиз бўлган. Устозимизни қийнаган вақтларимиз кўп бўлган. Ҳаммамиз билан сабр қилиб гаплашишга куч топганлар. Ана шундай устозни қўлида таҳсил олганимдан хурсандман.
Валижон Шамшиев, сўз устаси:
- Деярли 10 йилни ичида устозларимдан калтак емаган эканман. Чунки ҳар битта дарсда тайёр турардим.
Мен мактабда фаррошни фарзанди бўлганман. Боғчага бормаганман, лекин мактабга 5 ёшимдан чиққанман. Менга алифбони опаларим ўргатишган. Мактабга бораман деб, опамни сўмкасини кўтариб борволганман.
Ёшинг кичкина деб мактабга олишмаган. Онам директорни олдирларига олиб кирганлар. Директор алифбони ўқитиб кўриб, мени мактабга қабул қилган. Ҳамма сентябрдан бошласа мен январдан бошлаганман.
Шуҳрат Азимов, актёр:
- Мен ўзим Олтиариқда туғилганман. Яқинда биринчи устозимни кўргани боргандим, афсуски ўтиб кетган экан.
Мен мактаб даврида қўй оғзидан чўп олмаганман, лекин тишини суғириб олардим (кулади). Жуда шўх бўлганман. Болалигимни эсласам қўрқиб кетаман.
Эркин Жўлиев, сўз устаси:
- Бизни биринчи синфда 75 ёшли Улаш бобо ўқитган. Болаликда жуда шўх бўлмаганмиз. Намунали ўқувчи эдик.
Ёшлигимдан санъатга қизиқиш бўлган. “Тошкентга саёҳат” деган спектакл бўларди. Ўша спектаклда мактабда бой ролини менга топширишди. Саҳнага югуриб чиқиб кетганман. Ҳамма кулган. Яхши ўйнаяпман деб ўйлаганман. Кейин билсам ялангоёқ чиққаним учун кулишган экан.
Карим ЗАРИПОВ тайёрлади
