Олий Мажлис қонунчилик палатасининг 18 февралдаги мажлисида интеллектуал мулк ҳимоясини янада кучайтиришга қаратилган қонун лойиҳаси биринчи ўқишда концептуал жиҳатдан кўриб чиқилиб, қабул қилинди.
Ушбу қонун лойиҳаси билан Жиноят, Жиноят-процессуал, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги ва Фуқаролик кодексларига муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқларни, шунингдек, саноат мулки объектларига бўлган ҳуқуқларни бузганлик учун жавобгарликни кучайтиришни назарда тутувчи тегишли ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш таклиф этилмоқда.
Яъни, қонун лойиҳаси билан:
- муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқларни бузганлик учун маъмурий жарима миқдори оширилмоқда;
- селексия ютуғига бўлган ҳуқуқни бузганлик учун маъмурий жавобгарлик киритилмоқда;
- патентга оид (ихтиро, фойдали модел, саноат намунаси ва селексия ютуғи) ҳуқуқбузарликлар содир этишда фойдаланилган ашёларни мусодара қилиш қўшимча маъмурий жазо чораси сифатида киритилмоқда;
- Адлия органларининг контрафакт товарларни кўздан кечириш ва хатлаш ваколатлари киритилмоқда;
- муаллифнинг шахсий номулкий ҳуқуқларини бузганлик учун жиноий жавобгарлик чоралари кучайтирилиб, бузилиши жавобгарликка сабаб бўладиган интеллектуал мулк объектлари доираси кенгайтирилмоқда;
- интеллектуал мулк эгаларининг мулкий ҳуқуқларини (товар белгиси, ихтиролар, дастурий таъминот, саноат намунаси ва бошқаларга доир ҳуқуқлар) бузганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланмоқда;
- товар белгиси бўйича ишлаб чиқарилган контрафакт маҳсулотлар ҳуқуқбузар ҳисобидан муомаладан олиб қўйилиши ва йўқ қилиниши назарда тутилмоқда.
Таҳлилларга кўра, сўнгги беш йилда интеллектуал мулкнинг тадбиркорлик фаолиятидаги фойдаланиш кўламининг ортиши ва айрим бизнес вакиллари томонидан ноҳалол тадбиркорлик фаолияти олиб борилиши сабабли бу йўналишдаги ҳуқуқбузарликлар сони кескин ошган. Жумладан, 2023 йилда судлар томонидан интеллектуал мулк объектлари ҳимоясига оид 249 дан ортиқ маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар кўриб чиқилиб, тегишли қарорлар қабул қилинган.
Депутатларнинг қайд этишича, қонун лойиҳасининг қабул қилиниши жамиятда интеллектуал мулк ҳуқуқига бўлган ҳурмат ҳиссини шакллантириш ва интеллектуал мулк эгаларининг моддий манфаатларини ҳимоя қилиш, интеллектуал мулк соҳасидаги жавобгарлик чораларини кучайтириш орқали контрафакт маҳсулотларнинг айланмасига чек қўйиш ва аҳолининг, шу жумладан тадбиркорлик субъектларининг интеллектуал мулк объектларини қонуний фойдаланиш бўйича масъулиятини янада оширишга хизмат қилади.
Ўзганинг товар белгисидан, хизмат кўрсатиш белгисидан, географик кўрсаткичидан, товар келиб чиққан жой номидан ёки адаштириб юбориш даражасида улар билан ўхшаш бўлган белгилардан шу турдаги товарларга (хизматларга) нисбатан қонунга хилоф равишда фойдаланиш ёхуд ўзганинг фирма номидан қонунга хилоф равишда фойдаланиш — ҳуқуқбузарлик ашёларини мусодара қилиб, БҲМнинг 15 бараваридан 30 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
Худди шундай ҳуқуқбузарликлар маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин бир йил давомида такрор содир этилган бўлса — ҳуқуқбузарлик ашёларини мусодара қилиб, БҲМнинг 30 бараваридан 50 бараваригача (11 миллион 250 минг сўмдан 18 миллион 750 минг сўмгача) миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
Тегишли патентланган ихтирони, фойдали моделни, саноат намунасини ўз ичига олган маҳсулот ёки буюмни рухсатсиз тайёрлаш, қўллаш, импорт қилиш, сотишга таклиф этиш, сотиш, фуқаролик муомаласига бошқа йўсинда киритиш ёки шу мақсадда сақлаб туриш, шунингдек ихтиро патенти билан муҳофаза қилинаётган усулни қўллаш ёхуд бевосита ихтиро патенти билан муҳофаза қилинаётган усул билан тайёрланган маҳсулотни фуқаролик муомаласига киритиш ёки шу мақсадда сақлаб туриш — фуқароларга БҲМнинг 5 бараваридан 10 бараваригача (1 миллион 875 минг сўмдан 3 миллион 750 минг сўмгача), мансабдорларга эса — 10 бараваридан 20 бараваригача (3 миллион 750 минг сўмдан 7,5 миллион сўмгача ) миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
