Трансёғлар нимаси билан хатарли?
Бугунги кунда ёшлар орасида “фаст-фуд”, ярим тайёр маҳсулотлар, қовурилган картошка фриси, чипс ва қандолат маҳсулотлари кенг оммалашган. Таҳлилларга кўра, ушбу маҳсулотлар таркибида организм учун зарарли бўлган трансёғлар миқдори жуда юқори.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) маълумотларига кўра, дунё бўйлаб 5 миллиардга яқин одам ушбу ёғларнинг салбий таъсиридан ҳимояланмаган. Бу эса юрак хасталиклари ва ўлим хавфини кескин оширмоқда.
Ҳар йили сайёрамиз бўйича 300 мингга яқин одам трансёғлар истеъмоли билан боғлиқ касалликлар туфайли вафот этмоқда.
Aрзон ёғ — катта таҳдид
Тиббиёт фанлари доктори, профессор Низом Эрматов бу борада шундай дейди:
— Трансёғлар арзон ва қайта ишлашда қулай бўлган ёғ тури ҳисобланади. Хона ҳароратида қаттиқ қоладиган хусусияти туфайли турли хил озиқ-овқат маҳсулотларига қўшилади.
Бу ёғлар асосан маргарин, ўсимлик ёғлари, қовурилган таомлар, печенье, кракер ва пирогларда учрайди. Шунингдек, кавш қайтарувчи ҳайвонлар гўшти ва сутида табиий ҳолда ҳам мавжуд. Аммо ҳар икки тури ҳам инсон саломатлиги учун хавфли.
Трансёғлар қандай зарар қилади?
Ёғлар инсон танасида ҳужайра мембраналари ва бошқа биологик тузилмалар учун асосий “қурилиш материали” вазифасини ўтайди. Аммо сунъий синтезланган трансёғлар моддалар алмашинуви жараёнига салбий таъсир кўрсатади.
Трансёғлар зарарли холестерин миқдорини оширади ва паст зичликдаги липопротеинлар қон томирлари деворида тиқин ҳосил қилади. Бу қон айланиши бузилишига, ҳаётий муҳим органларга қон етказиб беришда узилишлар юзага келишига олиб келади. Натижада инфаркт, инсульт ва ўпка артерияси тромбоэмболияси каби оғир касалликлар ривожланиши мумкин.
Шу билан бирга, трансёғлар яллиғланиш жараёнларини кучайтириб, қандли диабет ва рак хасталиклари ривожланиш хавфини ҳам оширади.
Қандай чора кўриш керак?
ЖССТ трансёғлар истеъмолини кунлик энергиянинг 1 фоизигача камайтиришни тавсия этмоқда. Масалан, агар кунлик рацион 2000 калория бўлса, трансёғлар улуши 2,2 граммдан ошмаслиги керак.
Аммо айрим маҳсулотлар таркибида бу меъёрдан 200 баравар кўп трансёғлар мавжуд. Шу сабабли мутахассислар бу ёғларни истеъмолдан бутунлай чиқариш ёки уларни минимал даражада камайтиришни тавсия қилишмоқда.
