YuNFPA qo`shma dasturini amalga oshirish uchun ikki hudud tanlab olingan.
Natijaga kafolat bor-mi?
Avvalroq ma`lum qilganimizdek, O`zbekistonda bachadon bo`yni saratonidan o`lim holati o`sishda davom etmoqda. Xususan, 2020 yilda ushbu "rak" turi 1000 nafar ayolnig o`limga sabab bo`lib, vaqt o`tishi bilan tahlillar kasallik o`sishda davom etayotganini ko`rsatadi. Agar bularning oldi olinmasa, 2030 yilgacha bu raqamlar qariyb ikki baravarga ortadi.
Ayni boradagi muammolarni bartaraf etish maqsadida Sog`liqni saqlash vazirligi tomonidan BMT'ning Aholishunoslik bo`yicha jamg`armasi (YuNFPA) ko`magida loyiha ishlab chiqilgan. Kuni kecha mazkur jarayon muhokamasi yuzasidan anjuman bo`lib o`tdi.
Unda ma`lum qilinishicha, loyiha doirasida 30 yoshdan 55 yoshgacha bo`lgan 50 000 nafar ayollar o`rtasida bachadon bo`ynidagi o`zgarishlarni erta aniqlash uchun OPV testini o`tkazish maqsadida 45 nafar qoraqalpoq ginekologi, 150 ta oilaviy shifokorlar, 250 nafar patronaj hamshiralari va 77 ta akusherlar o`qitilgan, deya xabar bermoqda konferensiyada ishtirok etgan Darakchi.uz’ muxbiri.
Eslatma uchun, mazkur pilot loyihasi uchun yuqorida aytganimizdek, Qoraqalpog`iston Respublikasining 11 hududi hamda Chirchiq shahri tanlab olingan. Jarayonni tashkillashtirish mobaynida 2021 yilning yanvar oyida odam papillomasi virusi (OPV)ni aniqlash uchun maxsus uskunalar va test tizimlari topshirilgan.
Yaponiya tomonidan ajratilgan mablag`lar hisobiga xarid qilingan 8 ta mashina va 50 0000 ta test o`rnatilgan.
Ekspertlarning ma`lum qilishicha, mazkur loyiha davomida bachadon saratonini erta aniqlab, davolash orqali bemorlar 100 foiz shifo topishi mumkin.
Bu borada BMTning Aholishunoslik bo`yicha jamg`armasi (YuNFPA) eksperti, Yu Yu shunday deydi:
“Ayollardagi onkologik kasallik va bachadon bo`yni saratoni bu dunyoda eng ko`p uchraydigan kasallikdir.
O`zbekistonda bu borada qilinayotgan barcha ilmiy izlanishlar yordamida moliyaviy va jismoniy harakatlarni bir qancha kamaytirishiga va bu jarayonga xalqaro standartlar darajasiga kirib borishiga erishildi. Eng asosiysi loyiha yosh qizlarning reproduktiv salomatligiga ijobiy ta`sir ko`rsatadi”.
Xo`sh, bachadon papillomasi virusi organizmdan butunlay "yo`qolishi" mumkinmi? Ayollarda bu turdagi saratonning da`vosi topilganmi?
Shu kabi savollarga javob olish maqsadida Darakchi.uz’ tadbir qatnashchisi bo`lgan Ayollar salomatligi markazi akusher ginekologini suhbatga chorladi.
“Ko`pchilik hayot davomida shu virus bilan kasallanishi mumkin. Ko`p holatlarda virus odam organizmidan o`z-o`zidan chiqib ketadi. Lekin ayrim ayollarda shu kasallik uzoq muddat saqlanib turadi va “rak” oldi holatlarni keltirib chaqiradi. Ularning hech qanday belgilari yo`q. Ayol ham, shifokor ham oddiy tibbiy ko`rikda holatni aniqlay olmaydi. Shu bois bunda maxsus tekshiruv talab etiladi. Bunda ayollarni odam papillomasi virusiga qarshi PSR usulda tekshiruvga qamrab olish juda katta ahamiyatga ega. Tekshiruv orqali saraton kasalliklarining erta bosqichlarini aniqlasak bo`ladi”, — deydi Muhabbat Ahmedova.
Shifokor, shuningdek, loyihani o`tkazishdan asosiy maqsadni ma`lum qildi.
“Bu loyihani o`tkazish va nutijalarni baholashdan maqsad butun respublika uchun yagona, samarali skrining bo`yicha reja va maxsus dasturlarni ishlab chiqarib, barcha poliklinikalarga tatbiq etish”,— deydi ginekolog.
Eslatib o`tamiz, loyiha dasturini ishlab chiqishda olingan barcha natijalar Saraton kasalliklari, jumladan, bachadon bo`yni saratonining oldini olish bo`yicha milliy strategiyani ishlab chiqish uchun YuNFPA tomonidan O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligiga yuborilgan.
Yaqin yillarda jarayon butun respublika bo`ylab amalga oshirilishi, ayollar esa mazkur kasallikdan butunlay himoyalanib, tinch va sog`lom hayot kechrishlariga erishilishi kutiladi.
Dilbar Abdunabieva.
