Дубайда БМТнинг Ёввойи ҳайвонларнинг кўчиб юрувчи турларини сақлаш тўғрисидаги конвенциясига бағишланган матбуот анжумани бўлиб ўтди.
Тадбирда БМТнинг Ёввойи ҳайвонларнинг кўчиб юрувчи турларини сақлаш тўғрисидаги конвенция ҳисоботи ҳақида маълумот берилди. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Ёввойи ҳайвонларнинг кўчиб юрувчи турларини сақлаш тўғрисидаги конвенцияси ижрочи котиби Эми Франкел ҳисобот иқлим ўзгариши кўплаб кўчиб юрувчи турларга бевосита таъсир қилаётганини аниқлашга хизмат қилишини таъкидлади. Ўзлари яшайдиган экотизимларнинг ажралмас қисми бўлган миграция турлари иқлим ўзгариши таъсирини юмшатиш ва иқлим хавф-хатарларига чидамлилигини ошириш учун муҳим экотизимларни қўллаб-қувватлайди.
“Табиат ҳаётимизнинг асосини ташкил этади — экотизимлар, озиқ-овқат, сув хавфсизлиги, соғлом иқтисодиёт барчамизга боғлиқдир. Кўчиб юрувчи турларнинг иқлим ўзгариши натижасида дуч келадиган муаммолари эса атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўйича мувофиқлаштирилган глобал ҳаракатлар зарурлигини кўрсатади, шунинг учун Буюк Британия табиатни тиклаш, биологик хилма-хиллик йўқолишини тўхтатиш ва эришиш бўйича саъй-ҳаракатларда етакчи рол ўйнайди. 2030 йилгача қуруқлик ва денгизнинг 30 фоизини ҳимоя қилишни мақсад қилганмиз”, – деди Буюк Британия ва Шимолий Ирландия Бирлашган Қироллигининг атроф-муҳит, озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги масалалари бўйича Давлат котиби Стив Барклай.
Тадбирда заиф кўчиб юрувчи турларнинг ўзгарувчан иқлимга мослашишига ёрдам бериш учун тезроқ ҳаракат қилиш зарурлиги таъкидланди. Қўриқланадиган ҳудудларнинг кенг қамровли ва ўзаро боғланган тармоқларини яратиш ҳамда ҳудудларни муҳофаза қилишнинг бошқа самарали чоралари иқлим ўзгаришига жавобан турларнинг ҳаракатини қўллаб-қувватлаш учун жуда муҳим ҳисобланади. Шу билан бирга, баъзи ҳолларда инсоннинг бевосита аралашуви, масалан, турларнинг заиф популяцияларини кўчириш керак бўлади.
"Ўзбекистон экотизим деградацияси, яшаш муҳити ва биохилма-хилликнинг йўқолишига жиддий таъсир кўрсатувчи иқлим ўзгаришининг салбий таъсиридан энг кўп жабр кўраётган давлатлардан ҳисобланади. Ҳукуматимиз минтақавий трансчегаравий ҳамкорликни мустаҳкамлаш, биологик хилма-хилликни, кўчиб юрувчи турларни сақлаш ва ҳимоя қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни кучайтириш, миллий, минтақавий ва глобал миқёсда чора кўриш тарафдори. 2024 йил 12-17 февраль кунлари Самарқанд шаҳрида “Табиат чегара билмайди” шиори остида бўлиб ўтадиган Ёввойи ҳайвонларнинг кўчиб юрувчи турларини сақлаш тўғрисидаги конвенция томонлар конференсиясининг 14-йиғилишида бу борадаги муҳим муаммоларга эътибор қаратилади”, – деди Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазири Азиз Абдуҳакимов.
Таъкидлаш жоизки, "Иқлим ўзгариши ва кўчиб юрувчи турлар: таъсирлар, табиатни муҳофаза қилиш бўйича ҳаракатлар, кўрсаткичлар ва экотизим хизматларини кўриб чиқиш" ҳисоботи Буюк Британия ва Шимолий Ирландия Бирлашган Қироллиги ҳукумати томонидан Табиатни муҳофаза қилиш қўмитаси ёрдамида тақдим қилинади. Ҳисобот иқлим ўзгариши бўйича конвенция ва Британиянинг орнитология трести томонидан тайёрланган.
Ҳисоботда, шу билан бирга, ҳароратнинг глобал кўтарилиши кўплаб кўчиб юрувчи турлар гуруҳларига салбий таъсир қилиши қайд этилган. Хусусан, иқлим ўзгариши кўчиб юрувчи турларнинг тарқалиши ва миграция вақтига таъсир кўрсатади. Бу эса, масалан, сузиб юрувчиларда кўпайиш даври ва ўлжа турлари энг кўп бўлган вақт ўртасида номувофиқликни келтириб чиқаради.
Таъкидлаш жоизки, биологик хилма-хиллик глобал миқёсда мисли кўрилмаган суръатларда камайиб бормоқда ва иқлим ўзгариши бу инқирознинг асосий омилларидан биридир. 2021 йилда дунёдаги етакчи олимлар биологик хилма-хилликнинг йўқолиши ва иқлим ўзгариши муаммолари узвий боғлиқ эканлигини, иккаласини биргаликда ҳал қилиш лозимлигини таъкидлашди. Ўтган йили қабул қилинган Кунминг-Монреал глобал биохилма-хиллик дастурида иқлим ўзгаришига қарши курашда табиатга асосланган ечимлар муҳим аҳамиятга эга эканлигини қайд этилган. Кўчиб юрувчи турларни ва уларнинг яшаш жойларини сақлаш ҳам биологик хилма-хилликни, ҳам экологик муаммоларни ҳал қилишнинг муҳим қисмидир.
“Ушбу ҳисоботда иқлим ўзгариши бутун дунё бўйлаб миграцияга боғлиқ бўлган кўплаб турларга сезиларли таъсир кўрсатаётгани ҳақида ишончли илмий далиллар келтирилган. Вақт кўплаб иконик турлар учун келажакка ишора қилмоқда. Биз муаммоларга ечимлар топиш мумкинлиги ҳақида глобал хабардорликни оширишимиз керак. Ҳукуматларни ушбу ҳисоботдан ҳаракат қилиш, миграция турларига ёрдам берадиган ва иқлим ўзгариши таъсирини камайтирадиган табиатга асосланган ечимларни излаш учун фойдаланишга чақирамиз”, – JNCC ва CMS COPнинг собиқ раиси Иқлим ўзгариши бўйича маслаҳатчи профессор Колин Галбраит.
Сув билан таъминланишнинг ўзгариши сув-ботқоқ ерларининг йўқолишига ва дарёлар оқимининг қисқаришига сабаб бўлади, бу эса балиқ ва сув қушларининг миграциясига таъсир кўрсатади. Кўчки ва шунга ўхшаш иқлим билан боғлиқ экстремал ҳодисалар яшаш жойларининг жиддий бузилишига олиб келади. Кўчиб юрувчи турлар экотизим функцияси ва иқлим ўзгаришини юмшатишда муҳим аҳамиятга эга. Кўпгина миграция турлари уруғлар ва озуқа моддаларининг ҳаракати ва тарқалиши билан боғлиқ. Шунингдек, бу турлар қирғоқ эрозиясини камайтиришга хизмат қилади.
Тадбир якунида кўчиб юрувчи турларни иқлим ўзгаришининг салбий оқибатларидан асраш учун ўзаро ҳамкорликни янада кучайтириш зарурлиги таъкидланди.
