Исломобод ноқонуний муҳожирларни чиқариб юбориш кампаниясини бошлаганидан сўнг, Афғонистондаги гуманитар вазиятнинг ёмонлашишига олиб келиши мумкин бўлган 374 мингга яқин афғон Покистондан ватанига қайтди. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги бошқармаси маълум қилди.
“БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги Покистоннинг ҳужжатсиз хорижликлар мамлакатни тарк этиши кераклиги ҳақидаги эълонидан хавотирда, чунки бу буйруқлар афғон фуқароларига, жумладан, рўйхатга олинган қочқинларга ва ҳақиқий ҳужжатларга эга бўлган бошқа шахсларга салбий таъсир кўрсатди”, деди БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги вакили Филиппа Кандлер.
“Покистон 2023 йил 3 октябрда ушбу режани (ноқонуний муҳожирларни ҳайдаш) эълон қилганидан бери 374 мингга яқин одам Афғонистонга, асосан қўрқув ва шошқалоқлик билан қайтди. Биз Покистонда афғонларнинг ҳибсга олиниши, ҳибсга олиниши ва депортацияси сонининг экспоненциал ошиб бораётганига гувоҳ бўлмоқдамиз”, деди у.
Афғонларнинг ўз ватанларига оммавий қайтиши "давом этаётган гуманитар инқирозни янада кучайтиради, чунки қишки ҳарорат пасайиб, баъзи жойларда энг паст ҳарорат -4С га етади", деди Кандлер. У “кўплаб афғон қайтиб келганлар ҳимоясиз” эканини, жумладан, “этарли бошпана бўлмаса, қаттиқ қишда ҳалок бўлиши мумкин бўлган аёллар ва болалар”ни эслади.
Покистондаги афғонлар БМТнинг Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги расмийларига “ҳибсга олиш ва ҳибсга олинишидан қўрқиб, шошиб кетаётганликларини” айтдилар, деди Кандлер. Расмий рўйхатга олинган барча афғон қочқинлари қонуний равишда Покистонда қолиши мумкин бўлсада, улар ҳали ҳам “ваҳима туйғусини” бошдан кечиришган. Департамент вакилининг айтишича, "давомли босим" "Покистон ҳукуматидан олинган кафолатларга қарамай, жамоаларда жиддий ташвиш уйғотди".
Ноқонуний муҳожирлар депортацияси эълон қилинган вақтга келиб, турли ҳисоб-китобларга кўра, Покистонда 1,1 миллиондан 1,7 миллионгача афғон қочқинлари бўлган. Покистон расмийлари уларга 1 ноябргача ихтиёрий равишда Афғонистонга қайтишлари учун вақт берди. 160 минггача афғонлар буни уддалашди. Кейин Покистон қочқинларни мажбуран депортация қила бошлади.
Афғонистондаги гуманитар инқироз 2021 йил августида "Толибон" радикал ҳаракати ҳокимиятни қўлга киритганидан бери оғирлашмоқда.
