Сўнгги кунларда ижтимоий тармоқларда ўзбек тилида мулоқот қилиш масаласида баҳс-мунозаралар кузатилмоқда. Шу муносабат билан Адлия вазирлиги мазкур соҳадаги айрим қонунчилик ҳужжатлари ҳақида эслатиб ўтди.
Қайд этилишича, бугунги кунда ўзбек тилининг давлат тили сифатида қўлланилишини тартибга солувчи асосий ҳужжат “Давлат тили ҳақида”ги қонун ҳисобланади. Қонунга кўра, Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатлари, давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг бошқа ҳужжатлари давлат тилида қабул қилинади ва эълон этилади. Бу ҳужжатларнинг таржималари бошқа тилларда ҳам эълон қилинади.
Давлат ҳокимияти ва бошқарув органларида иш давлат тилида юритилади ва заруриятга қараб бошқа тилларга таржима қилиниши таъминланади.
Корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва жамоат бирлашмаларида иш юритиш, ҳисоб-китоб, статистика ва молия ҳужжатлари давлат тилида юритилади, ишловчиларининг кўпчилиги ўзбек тилини билмайдиган жамоаларда давлат тили билан бир қаторда бошқа тилларда ҳам амалга оширилиши мумкин.
“Реклама тўғрисида”ги қонунга асосан Ўзбекистон Республикаси ҳудудида реклама давлат тилида тарқатилади. Бунда реклама мазмунининг таржимасини бошқа тилларда такрор берилишига йўл қўйилади.
“Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонунга мувофиқ товар (иш, хизмат) тўғрисидаги маълумот истеъмолчига давлат тилида тақдим этилади. Мазкур маълумот қўшимча равишда бошқа тилларда ҳам тақдим этилиши мумкин.
Шу билан бирга, фуқаролар ўзаро мулоқот жараёнида фойдаланадиган тил бўйича қонунчиликда қатъий ва мажбурий талаблар кўрсатилмаган. Ўзбекистонда миллатлараро тотувлик ва толерантликни таъминлаш, ҳар бир миллат ва элатнинг ўзига хослигини ҳурмат қилиш давлат сиёсатининг муҳим йўналишларидан биридир. Бунда, барча фуқароларга ўз она тилида гапириш, таълим олиш ва маданий бойликларни ривожлантиришда тенг ҳуқуқлилик таъминланади.
Хусусан, “Давлат тили ҳақида”ги қонунга кўра, ўзбек тилига давлат тили мақомининг берилиши республика ҳудудида яшовчи миллат ва элатларнинг ўз она тилини қўллашдан иборат конституциявий ҳуқуқларига монелик қилмайди. Зеро Конституцияга кўра, Ўзбекистон Республикасида барча фуқаролар бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, тили, дини, эътиқоди, ижтимоий келиб чиқиши, ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун олдида тенгдирлар.
“Юқоридагиларга кўра, миллатлараро муносабатларга таъсир қилиши мумкин бўлган масалаларни ёритишда, Ўзбекистон қонунчилиги, шунингдек, умуминсоний ва профессионал этика нормаларига риоя этилишини таъминлаш мақсадга мувофиқ.
Шу билан бирга, Ўзбекистон фуқароларининг тилдан фойдаланиш ҳуқуқларини камситиш, шу асосда низо қўзғатиш жавобгарликка сабаб бўлиши ҳам эслатиб ўтилади”, дейилади хабарда.
