Интернет тармоғида инъекцион ва инфузион воситалардан, содда қилиб айтганда, осма уколлардан фойдаланиб, уй шароитида коронавирусдан даволаниш билан боғлиқ турли мулоҳазалар пайдо бўлмоқда. Масалага аниқлик киритиш мақсадида ССВ матбуот котиби Вирусология илмий текшириш институти клиникасининг бош шифокори, тиббиёт фанлари доктори Муҳайё АСИЛОВА билан интервью уюштирди. Мутахассис кўпчиликни қизиқтирган саволларга жавоб берди.
— Вазирлик томонидан қабул қилинаётган коронавирусга қарши кураш бўйича кўрсатма ва буйруқлар билан танишсиз. Қарийб беш ойдан буён тиббий фронтда туриб, беморларга амалий ёрдам бераётган шифокор сифатида бу тавсиялар қанчалик муҳим дея оласиз?
— Жуда муҳим. Шифокорларимиз касалланганларни иложи борича тезроқ аниқлаб, даво чораларини кўриш ва касалликнинг салбий оқибатларини имкон қадар қисқартириш учун ҳаракат қилмоқда. Аммо бу ҳаракатларни ҳар ким ҳар хил талқин қилаётганини кўриб ранжийди киши. Масалан, шу йил 6 августда қабул қилинган Соғлиқни сақлаш вазирининг “Коронавирус инфекцияси билан касалланган беморларни даволаш мезонларини тартибга солиш ва ретро-проспектив таҳлил ўтказиш тўғрисида”ги буйруғи атрофида ҳам шундай гап-сўзлар айланиб юрибди. Буйруқда хаммага аниқ ва тушунарли қилиб, инъекцион ва инфузион воситалардан махсус касалхонадан бошқа жойда фойдаланмаслик, уй шароитида уларни қўлламасликка оид тавсиялар келтирилган. Масаланинг муҳимлиги шундаки, фақат мутахассис назоратисиз даволанишни чеклаш назарда тутилмоқда, холос.
— Осма уколларни уй шароитида қўллаш шунчалик хавфлими? Бу хавф нималарда кўринади?
— Касаллик авж олган пайтда организм аъзоларининг фаолияти нисбатан секинлашади. Бунинг устига, иссиқ кунларда пасайиши кузатиладиган буйрак филтрацияси жараёнини касаллик янада сустлаштириб юборади. Натижада организмдаги суюқликни ташқарига чиқаришда қийинчиликлар пайдо бўлади. Шундай вазиятда инфузион воситалар орқали вена қон томирларига суюқлик юборилса, улар тана ҳужайраларида йиғилиб қолади. Бу беморнинг ҳаёти учун катта хавф туғдиради. Энг ачинарлиси, уй шароитида даволанганда бунинг салбий оқибатларини бартараф этиш учун имкон бўлмай қолиши мумкин. Шунинг учун ҳам, бу муолажаларни бутун дунёда бўлгани каби махсус шифохоналарда, беморнинг умумий ҳолати малакали мутахассислар назорати остида бўлганда ўтказиш сўралмоқда. Бу асосли талаб, дея қатъий айтиш мумкин.
— Лекин бу талаб турлича талқин қилинаяпти. Бу шифокорларнинг мустақил фаолиятини чеклашга қаратилган, деган қарашлар ҳам бор...
— Менга қолса, мутахассислиги бўлмаган шифокор беморга тавсия бермагани маъқул. Шунга қарамай буйруқда бирорта шифокор коронавирус бўйича маслаҳат ҳам, тавсия ҳам бермасин деган жой йўқ. Масала шуки, шифокор ўзи кўрмай-билмай туриб исталган дорини ёзиб бераверса, бунинг оқибатига ким жавоб беради? Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 6 агустдаги 204-сонли буйруғида тиббиёт ходимларидан коронавирус инфекциясинини даволаш бўйича берилаётган кўрсатмаларга зид бўлган амалиётларни умуман ўтказмаслик айтилган, холос.
— Уй шароитида шифокор назоратисиз даволаниб юрган беморлар, асосан, касалликнинг қайси даражасида клиникага мурожаат қилмоқда?
— Енгил ёки симптомсиз шаклларда бемор оилавий поликлиникадан махсус бириктирилган шифокор назорати остида уй шароитида даволанади. Унинг аҳволи ўрта оғир шаклга ўта бошласа, шифохонага ётқизилади. Тажрибамдан мисол келтирсам, ҳозирда Вирусология илмий текшириш институтининг клиникасида 150 нафардан ортиқ коронавирусдан касалланган бемор даволанмоқда. Бўш жойларимиз етарли. Бироқ оғир аҳволдаги беморлар сабаб 12 ўринлик жонлантириш ва жадал даволаниш бўлимининг сиғимини 50 ўринга етказишга тўғри келди. Чунки беморларнинг аксарияти касалликнинг ўта оғир шаклига етиб келгандагина шифохонага мурожаат қилган бўлади. Уларнинг кўпчилиги касаллик аломатлари сезилганидан бошлаб, бир ҳафта, ўн кунлаб уйда ўз билганича даволаниб юрган бўлади. Бу билан улар ўзларини ҳам, биз мутахассисларни ҳам қийин аҳволга солиб қўймоқда. Ўзбошимчалик билан қабул қилинган ҳар қандай дори, ҳатто фойдали дорининг ҳам юқори дозаси бемор организмига салбий таъсир қилиб, вирусга кенг йўл очиб беради. Шунинг учун ҳам барча шифокор ва беморлардан берилган кўрсатмаларга оғишмай амал қилиш талаб қилинади.
Муҳайё АСИЛОВА: Беморларнинг аксарияти касалликнинг ўта оғир шаклига етиб келгандагина шифохонага мурожаат қилган бўлади... Бу билан улар ўзларини ҳам, биз мутахассисларни ҳам қийин аҳволга солиб қўймоқда.
