Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг мамлакатимиздаги камбағалликка қарши курашишга қаттиқ бел боғлагани ҳеч биримизга сир эмас. 26-27 июнь кунлари Наманган вилоятига қилган ташрифи якунида ҳам вилоятдаги камбағаллик даражасини камайтириш учун бу йил 55 минг иш ўринлари яратиш кераклиги бўйича топшириқ берган эди. Бу кичик кўрсаткич эмас. Президент топшириғи асосида Наманган вилоятида 55 минг иш ўринлари қандай яратилади? Бу ҳақда инвестициялар ва ташқи савдо вазирининг биринчи ўринбосари Азиз Воитов “Наманган тажрибаси” мисолида мавзуга батафсил шарҳ беради.
ИШ НИМАДАН БОШЛАНАДИ?
Энг аввало, вилоят туманларининг қайси соҳада ва қайси йўналишда “иқтисодий ўсиш нуқтаси” борлигини аниқлаб олинади. Наманган вилоятида туманларнинг ихтисослашуви асосида ишни ташкил қилиш кўзда тутилмоқда. Инвестиция дастури доирасида ишчи гуруҳ тузилган бўлиб, улар туманлардаги ҳолатни таҳлил қилиб, ҳар бир туманнинг кучли ва заиф томонларини ўрганади. Кучли томонларни кучайтириш, заиф томонларни йўқотиш учун қандай ҳаракатлар қилиш кераклиги бўйича 3 йилга мўлжалланган чора-тадбирлар ишлаб чиқилди.
ЙИРИК ТАДБИРКОРЛАРНИ МОЛИЯЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ АҲОЛИ ДАРОМАДИНИ ОШИРИЛАДИ
Биринчи йўналиш кооперация тамойили асосида тадбиркорлик ва касаначиликни ривожлантириш бўлиб, 157 та янги лойиҳа орқали 18,4 минг нафар аҳолини иш билан таъминлаш кўзда тутилган. Бунда Aндижон вилояти тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, йирик тадбиркорлар молиялаштирилади ва улар касаначиларни иш билан таъминлайди. Масалан, чарм соҳасини олсак, тадбиркор 100-200 та хонадонни хомашё билан таъминлайди, буюртма беради ва қайта ишланган маҳсулотни ўзи яна сотиб олади. Ёки чорвачилик билан шуғулланувчи йирик тадбиркорга кредит берилади. У юзлаб хонадонга соғин сигир етказиб беради ҳамда сут ишбилармон томонидан сотиб олинади ва қайта ишланади. Қисқаси, йирик саноат тармоқлари орқали аҳоли даромадини ошириш, фуқаролар хонадонига кириб бориш мақсад қилинган. Мазкур лойиҳалар тўқув-трикотаж, ҳунармандлик, иссиқхона хўжаликлари, мева-сабзавотчилик, чорвачилик, паррандачилик, асаларичилик, боғдорчилик, заргарлик, ечкичилик, ёғочсозлик каби йўналишларда амалга оширилади.
ФАҚАТ КРЕДИТ БЕРИШ БИЛАН КИФОЯЛАНИЛМАЙДИ
Тадбиркорларга банклар орқали хизматлар пакетини тақдим этиш кўзда тутилмоқда. Инвестиция комплексидаги 3 та банк – Миллий банк, Асака банк, Саноатқурилишбанк орқали кичик бизнесни ривожлантириш учун хизматлар пакети тақдим этилади. Яъни тадбиркорга шунчаки кредит тутқазиш эмас, унга бизнес режа бўйича ёрдам кўрсатилади, ўзи йўлга қўймоқчи бўлган йўналиш бўйича ўқитилади ва йўл-йўриқ кўрсатилади. Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг тадбиркорларни ўқитиш дастури бор. Шунга тадбиркорларни жалб қилган ҳолда уларга бизнесни бошқариш кўникмалари ҳам ўргатилади. Комплекс таркибидаги тижорат банклари томонидан ўз мижозларини “пакетли” қўллаб-қувватлаш тизими орқали мижозларнинг ҳар бирига индивидуал тарзда ёндошилади, бунда:
Асосий мақсад, оддий аҳолини – тадбиркорга, тадбиркорни – кичик ёки ўрта бизнес субъектига, ўрта бизнес субъектини – йирик корхона ёки кластер даражасига олиб чиқиш ҳисобланади.
ЭКСПОРТГА КЎМАКЛАШИЛАДИ
Вилоятнинг муаммоси шундаки, бу ерда 670 тача боғдорчилик корхоналари мавжуд. Аммо улар хориж билан бевосита ишлай олиш даражасида эмас. Айтайлик, Москвадаги «Магнит» каби йирик супермаркетларга маҳсулотини етказиб бера олмайди. Бу муаммони ҳал қилиш учун махсус тизим ташкил этилмоқда ва унга кўра 13 та йирик экспортерлар танлаб олинди. Улар боғбонлардан ҳосилни йиғиб олади ва қайта ишлаб, хорижга етказиб беради. Вазирлик қошида экспортни рағбатлантириш агентлиги бор. Бу агентлик тадбиркорларга сертификатлар сотиб олишга ёрдам беради. Тадбиркор сертификатга эга бўлгач, супермаркетлар тармоғига тўғридан-тўғри маҳсулот етказиб бера олади.
ЭЧКИЧИЛИК ҲАМ РИВОЖЛАНТИРИЛАДИ
Наманган вилоятининг Поп ва Чусттуманларида тариханэчкичилик ривожланганлигини инобатга олиб, кластер усулида эчкичиликни ривожлантириш чоралари кўрилади. Унга кўра юнги қайта ишланадиган 50 мингта ангор эчкиси Наманганга олиб келинади ва кластер ташкил этилади. Юнг қайта ишланиб, охирги тайёр маҳсулот олинадиган тизим яратилади. Эчкиларни тадбиркорларнинг ўзи боқади. Шунингдек 3 500 та оилага эчки тарқатиш ҳам кўзда тутилган. Улар ишлаб чиқарадиган юнг кластер томонидан қайта сотиб олинади ва хом-ашё сифатида фойдаланилади. Бу билан 5,9 мингга яқин иш ўрни яратилади.
ТРИКОТАЖ СОҲАСИ БРЕНДЛАШТИРИЛАДИ
Ўсиш нуқталаридан яна бири трикотаж соҳаси ҳисобланади. Наманганда бу соҳа жуда яхши ривожланган. Лекин энди буларнинг барчасини брендлаштиришга эҳтиёж мавжуд. Бу борада иккита йўл бор — миллий брендни ривожлантириш ёки дунё брендлари билан ҳамкорликни йўлга қўйиш. Айни вақтда хорижий компаниялар билан иш олиб бораётган маҳаллий тадбиркорлар ва “Ифтихор” ҳамда “Идеал” каби миллий брендлар мавжуд. Мана шу миллий брендларни ривожлантириш орқали тўқимачилик соҳасида 3,2 трлн сўмлик 193 та лойиҳалар амалга ошириш ҳисобига 20 минг 699 та янги иш ўринлари яратиш режалаштирилмоқда.
ХОРИЖДАГИ ВАТАНДОШЛАРГА ПУЛИ БОР САРМОЯДОР СИФАТИДА ҚАРАЛМАЙДИ
Вилоятни комплекс ривожлантириш мақсадида хориждаги ватандошларнинг салоҳиятидан ҳам ўринли фойдаланиш назарда тутилган. Энди уларга шунчаки пули бор сармоядор сифатида қаралмайди, балки интеллектуал билим олиш ва ҳамкорлик қилиш режалаштирилган. Ташқи ишлар вазирлиги ҳамда хориждаги диломатик ваколатхоналар билан биргаликда “олтин дафтар” реестри ишлаб чиқилган. Ватандошлар билан мулоқот олиб бориш натижасида вилоятни ривожлантириш масалалари бўйича келишиш кўзда тутилган. Наманган вилоятида хориждаги ватандошлар иштирокида умумий қиймати 247 млн доллар бўлган 17 та лойиҳа амалга оширилиб, 1,9 мингта иш ўрни яратилиши кутилмоқда.
ҚАЕРГА МУРОЖААТ ҚИЛИНАДИ?
Бу бўйича “Лойиҳалар фабрикаси” ташаббуси амалга оширилади. Ҳар бир вилоятда шундай фабрика ташкил этилади. Ёшлар иттифоқи билан ҳамкорлик қилинади ва ҳамкорлик қилаётган банклар (Миллий банк, Асака банк, Саноатқурилишбанк) вакиллари биргаликда ҳар бир туманни ўрганади. Уларнинг иши тарғибот қилишдан ҳам иборат.Масалан, Чортоқ тумани ўрганилди ва алоҳида мобил илова ҳамда сайт ишлаб чиқилди. Исталган киши лойиҳалар фабрикасига мурожаат қилиши мумкин. Шунингдек бизнес бошлашни мақсад қилган, аммо нима қилишни билмаётган тадбиркорлар ҳам бор. Уларга бизнес режалар ишлаб чиқиш, ер керакми ёки хорижий банклар билан алоқа қилиш керакми — барча соҳада ёрдам бериш кўзда тутилган.
Сардорбек Раҳмонқулов суҳбатлашди
