АҚШнинг Флорида университети геологлари ва боғбонлари реголитда, яъни Аполлоннинг биринчи қўниши пайтида тўпланган ой тупроғида муваффақиятли ўсимлик етиштириб, NASAнинг 2024 йилда Ойда тадқиқотларни давом эттиришига ундайдиган хулосаларни эълон қилди. Унга кўра, олимлар томонидан экилган уруғ 60 соат ўтиб, униб чиққан ва новдалар бера бошлаган.
Реголит (ой тупроғи)ни олиш осон иш эмас эди, шунинг учун УФ космик заводи лабораторияси олимлари тупроқ билан ишлаш имкониятини бериш учун 11 йил ичида уч марта NASAга мурожаат қилишган. Ердаги реголит захиралари чекланган ва у NASAнинг Жонсон космик марказида оксидланиш ва ифлосланишнинг олдини олиш учун азот остида сақланади.
Қайд этилишича, реголит Ер тупроғидан сезиларли даражада фарқ қилади, чунки у радиоактив қуёш нурларига таъсир қилади. Унда ўсимликларни етиштириш учун "Murashige-Skoog" деб номланган махсус ўғит аралашмасини, шунингдек, мунтазам суғоришни талаб қилади. Ушбу қўшимчалар реголитда муҳим озиқ моддалар етишмаслигини қоплайди.
Тадқиқотни молиялаштиришда ёрдам берган NASA 2021 йилда жамоага 12 грамм реголит берган. Уруғлар экилганидан сўнг, олимлар уни қаттиқ назорат остида ўсимликлар етиштириш хонасида террариумларга ўтказишган. Тадқиқотчилар дастлаб уруғларнинг униб чиқишига ишончлари комил бўлмаган, чунки бу биринчи турдаги тажриба эди. Аммо экилганидан 60 соат ўтгач, реголитдаги барча уруғлар униб чиққан ва майда новдалар бера бошлаган.
Бироқ жамоанинг муваффақияти қисман қайси уруғлар танланганига ҳам боғлиқ эди. Арабидопсис - космосда бўлгани каби, Ер юзасида ҳам тадқиқот қилиш учун намуна организм сифатида жуда тез-тез ишлатиладиган ўсимлик ҳисобланади. Олимлар ҳам реголитда ундириш учун айнан шу ўсимликни танлаган.
