Контрафакт - дунёнинг кўплаб мамлакатларида учрайдиган глобал муаммолардан биридир.
Контрафакт маҳсулотлар одамларнинг ҳаёти ва соғлиғига зарар етказиши мумкин. Ушбу турдаги маҳсулотлар миллий стандартлар билан тасдиқланган техник регламентларнинг муайян талабларига риоя қилмасдан, ноқонуний равишда ишлаб чиқарилади.
Янги йил арафасида мамлакатимиз бозорида контрафакт алкоголь ва тамаки маҳсулотлари бозорида сезиларли ўсиш тенденцияси кузатилмоқда, бу эса ўз навбатида аҳолининг иқтисодий фаровонлиги ва саломатлиги учун хавф туғдирмоқда.
2021 йил 1 январдан Ўзбекистон Республикасида алкоголь ва тамаки маҳсулотларини мажбурий рақамли маркировкалаш жорий этилди. Маркировка контрабанда ва контрафакт маҳсулотлар билан курашиш имконини беради.
Шу кунларда Солиқ қўмитаси томонидан фуқароларнинг мурожаатига кўра, махсус текширувлар ўтказилиб, солиқ органлари томонидан алкоголь ичимликлари ва тамаки маҳсулотлари муомаласи қоидаларини оммавий бузиш ҳолатлари аниқланди.
Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари томонидан жорий йилнинг октябр ойидан декабр ойига қадар ўтказилган текширувлар давомида рақамли маркировка кодлари бўлмаган алкоголь ва тамаки маҳсулотлари олиб қўйилган. Рақамли маркировканинг йўқлиги салбий оқибатлар ва ўта оғир оқибатларга олиб келади.
Маркировкага риоя қилмасликнинг салбий таъсирлари
• Махсус маркировка кодига эга бўлмаган контрафакт маҳсулотлар аҳолини сохта, қалбаки маҳсулотлар билан таъминланиши хавфини оширади, улардан фойдаланиш истеъмолчилар саломатлиги учун катта хавф туғдиради.
• Контрафакт маҳсулотларнинг кўплиги улар мажбурий солиқ ва йиғимларни тўламаслик оқибатида давлат бюджетига жиддий зарар етказишига олиб келади.
• “Яширин” тадбиркорлар томонидан алкоголь ва тамаки маҳсулотларини мажбурий солиқ ва йиғимлар тўламай сотиши виждонли тадбиркорларни рақобатга чидамсиз аҳволга солиб қўймоқда.
Рақамли маркировка - ҳар бир маҳсулот бирлигига ноёб назорат ва идентификация белгисини қўллаш. Маркировка коди икки ўлчовли Дата Матрих штрих-кодидир (ҚР коди билан адаштирмаслик керак). Ушбу усулнинг асосий афзаллиги шифрланган маълумотларнинг катта миқдори ва маҳсулотнинг қонунийлиги ҳақида керакли маълумотларни тан олишдир. Маркировка ёрдамида давлат ва бизнес ҳар бир маҳсулот бирлигининг заводдан истеъмолчигача бўлган индивидуал ҳаракат занжирини кузатиши мумкин.
Маркировка бозорни контрафакт ва контрабанда маҳсулотлардан тозалаш учун зарур. Ушбу мақсадлар учун мамлакатимизда “Асл Белгиси” рақамли маркировка тизими фаолият кўрсатмоқда.
Ликёр-ароқ маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи йирик маҳаллий ишлаб чиқарувчилардан бири – “Афсар Cомпанй ЛТД” ташкилоти мажбурий маркировка жорий этилганидан буён ўз маҳсулотларига маркировка кодларини қўллайди. Ишлаб чиқарувчи ушбу тизим ёрдамида ҳар бир маҳсулот бирлиги учун кузатув маълумотларини олиш ва ҳалол номни ҳимоя қилиш мумкин деб ҳисоблайди.
«Биз озиқ-овқат хавфсизлиги соҳасидаги сиёсатга амал қиламиз ва бу борада ўз олдимизга устувор мақсадларни қўйганмиз. Шунингдек, рақамли маркировка кодларига ҳам эътибор берамиз. Ҳар бир маҳсулот бирлиги унинг қонунийлигини тасдиқловчи ва барча керакли маълумотларни ўз ичига олган ноёб рақамли маркировка коди билан белгиланади. Рақамли маркировка бизнинг ишлаб чиқаришимизга катта ресурс базасини ва ишлаб чиқариш ва сақлашнинг автоматлаштирилган ҳисобини беради, бу бизга келажак режаларини тузишда ёрдам беради. Шундай қилиб, Дата Матрих коди туфайли биз маҳсулотларимизни кузатиш имкониятидан тўлиқ фойдаланиш имкониятига эга бўламиз”, - дея шарҳлайди “Афсар Cомпанй ЛТД” МЧЖ директори Мирзаев Мирхасил».
Шундай қилиб, алкоголь маҳсулотларини сотиб олаётганда, сиз бундай коднинг мавжудлигига эътибор беришингиз керак. “Асл Белгиси” мобиль иловаси ёрдамида сканерлашда сиз харид қилинган маҳсулотлар ҳақида керакли маълумотларни бир тугмани босиш орқали билиб олишингиз мумкин. Маркировка кодидан фойдаланиб, сиз ишлаб чиқарилган сана ва жойни, шунингдек маҳсулот таркибини билиб олишингиз мумкин.
Солиқ кодексининг 227-моддаси 1-қисмига кўра, маҳсулотларни мажбурий рақамли маркировкалаш бўйича қонун ҳужжатларида белгиланган талаб ва қоидаларни бузиш сотув амалга оширилган охирги ҳисобот чорагида олинган соф тушум миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.
