АҚШ президенти Украина етакчиси билан телефон орқали мулоқот қилди. Трамп Путин билан суҳбатдан сўнг навбатдаги қадамлар қандай бўлишни муҳокама қилган.
Украина президенти аввалроқ Россиянинг қисман оташкесим ўрнатиш таклифига очиқ муносабат билдирган, бироқ шубҳа билан ёндашган эди. Бу АҚШ президенти Доналд Трампнинг Россия президенти Владимир Путин билан гаплашганидан сўнг содир бўлди. The New York Times газетаси шу ҳақда хабар берган.
АҚШ президенти Доналд Трамп чоршанба куни Украина президенти Владимир Зеленский билан телефон орқали “жуда яхши суҳбат” ўтказганини ва унда Россия президенти Владимир Путин билан муҳокамалардан сўнг кейинги қадамлар муҳокама қилинганини айтди.
Трамп ижтимоий тармоқдаги баёнотида телефон орқали суҳбат бир соат давом этганини ва Давлат котиби Марко Рубио ҳамда Миллий хавфсизлик маслаҳатчиси Майкл Уолц яқин орада суҳбат тафсилотларини батафсил баён қилишини билдирди.
Бироқ унинг дастлабки муносабати ижобий тусда бўлиб, сўнгги ҳафталарда Зеленскийга қаратган кескин танқидларидан холи эди. Бу танқидлар жумладан, ўтган ой Оқ уйдаги кескин учрашувда ҳам кузатилган эди.
“Муҳокаманинг асосий қисми кеча Путин билан бўлиб ўтган суҳбатга асосланди, Россия ва Украинанинг талаб ҳамда эҳтиёжларини уйғунлаштириш масаласи кўриб чиқилди”, — деб ёзди Трамп чоршанба куни. “Биз режа бўйича ҳаракат қиляпмиз.”
Зеленский эса Путин ва Трамп ўртасидаги суҳбат тафсилотларини Трампдан эшитишни кутганини маълум қилди. Путин бу суҳбат чоғида Украинага қарши ҳужумларнинг бир қисмини тўхтатиш бўйича қисман келишувни таклиф қилган эди. Бу келишув Киев Вашингтоннинг талабига кўра рози бўлган 30 кунлик шартсиз сулҳдан камроқни назарда тутарди.
Чоршанба куни Зеленский қисман оташкесим ўрнатиш таклифига маълум даражада очиқ муносабат билдирди, бироқ бундай келишув самарали бўлиши учун АҚШ томонидан назорат қилиниши кераклигини таъкидлади.
“Путиннинг энергия объектларига зарба берилмаслиги ҳақидаги ваъдаси етарли эмас”, — деди Зеленский. “Уруш бизга амалий бўлишни ўргатди.”
Украина ҳимоя қилиниши керак бўлган объектлар рўйхатини тайёрлайди, агар назорат механизми “Россия бизнинг объектларимизга зарба бермаётганини тасдиқласа, биз ҳам уларникига зарба бермаймиз”, — деди у Финляндия президенти Александр Стубб билан Ҳелсинкидаги матбуот анжуманида.
Украина ва Россия ўртасидаги ишончсизлик мустаҳкам бўлиб қолаётганини кўрсатиб, чоршанба куни ҳар икки давлат бир-бирларини энергетика инфратузилмасига ҳужум қилишда айблади.
Зеленский Путин томонидан таклиф этилган кенг қамровли сулҳ шартларини — масалан, Украинага чет эл ҳарбий ва разведка ёрдамини тўлиқ тўхтатиш талабини — Россиянинг музокараларда кўпроқ вақт ютиш ва фронтда ўз позицияларини яхшилашга уриниши сифатида баҳолади.
Путин ва Трамп ўртасидаги суҳбатдан сўнг Зеленский яна шу фикрни такрорлади ва Россия шартлар қўйиш орқали урушни тугатиш нияти йўқлигини кўрсатаётганини айтди.
Зеленский 28 февраль куни Оқ уйда бўлиб ўтган муаммоли учрашувдан сўнг Вашингтон билан мувозанатли муносабатларни сақлашга ҳаракат қилмоқда. Ўша пайтда Трамп ва вице-президент Жей Ди Вэнс уни АҚШ ёрдами учун “етарли даражада миннатдорлик билдирмаётганликда” айблаган эди. Учрашувдан кейин Трамп маъмурияти Украинага ҳарбий ёрдам ва разведка маълумотларини вақтинча тўхтатди. Бунинг ортидан Зеленский икки давлат ўртасидаги муносабатларни яхшилашга ҳаракат қилди.
Украинанинг Европа иттифоқидаги иттифоқчилари ҳар қандай сулҳ ҳаракатларини эҳтиёткорлик билан қўллаб-қувватлаётган бир пайтда Киевга кўпроқ ёрдам беришга ва Россияга босимни кучайтиришга ваъда беришмоқда.
“Бу ёки қабул қилинадиган, ёки қабул қилинмайдиган нарса. Ҳеч қандай "лекин", ҳеч қандай шартлар бўлмаслиги керак”, — деди Финляндия президенти Стубб чоршанба куни матбуот анжуманида. “Украина ҳеч қандай шартсиз сулҳни қабул қилди. Агар Россия рози бўлмаса, биз Украинага ёрдам беришни кучайтиришимиз ва Москвага босимни оширишимиз керак.”
Украина расмийлари АҚШ ва Саудия Арабистонидаги музокаралардан сўнг 30 кунлик ўт очишни тўхтатиш келишувини қабул қилишган эди. Бу шартнома қуруқлик, ҳаво ва денгиздаги ҳужумларни қамраб олган бўлиб, Россиянинг уч йил олдинги кенг кўламли босқинидан бери биринчи марта тўлиқ сулҳ эълон қилиниши мумкин эди. Зеленскийнинг таъкидлашича, ушбу бир ойлик сулҳ узоқ муддатли тинчлик бўйича кенгроқ музокаралар учун имконият яратиши керак эди.
Чоршанба куни у Украина ҳар қандай келишувга киришишда ўзининг “қизил чизиқлари” борлигини яна бир бор таъкидлади. “Биз учун "қизил чизиқ" – бу вақтинча босиб олинган ҳудудларни Россияники сифатида тан олиш. Биз бунга рози бўлмаймиз.”, — деган Зеленский.
Абдуллоҳ Саййид
