Нишолда Рамазон ойи маҳсулотларидан ҳисобланади. Хўш, нега айнан шу ойда тайёрланади? Неча йиллардан буён оилавий нишолда тайёрлаб халқимиз дастурхонига тортиқ қилаётган Ҳусниддин ҒУЛОМОВнинг хонадонида бўлиб, кўпчиликни саволларга жавоб олдик.
— Бу касбни ўрганишингиз сабаби нимада?
— 15-16 ёшимдан онамга нишолда тайёрлашда қарашиб келардим. Онам оналаридан ўрганиб шу ҳунарни эгаллаганлар. Яқинда онам вафот этди. Онам шу касбни сен давом эттиргин, мендан кейин сенга бир мерос бўлади, дегандилар. Шу сабаб ҳам бу касбни давом эттириб келяпман. 10 йил олдин миллий таомлар бўйича “Қизил китоб”нинг биринчи муқовасида онамнинг расмлари билан бирга нишолда тайёрлаш сир-асрорлари ҳам ёзиб ўтилган.
— Нишолда қандай тайёрланади, таркиби нималардан иборат?
— Водийдан келадиган дарахтнинг илдизи бўлади. У илдизнинг номи етмак деб аталади. Етмак қуритилади. Ювиб, чайиб ва маълум миқдордаги сувда қайнатилади. Меъёрига етиб қайнаганидан сўнг маълум миқдорда етмак ҳамда тухумнинг оқи мис қозонга солинади, сўнгра камида кўпиги етилгунича чилчўп орқали соатлаб кўпиртирилади. Қўл меҳнати бўлгани учун жудаям катта куч керак. Эркакларнинг кучи кўп. Аёлларнинг эса қурби етмай нафаси тиқилиб қолиши мумкин. Шунинг учун, асосан, эркаклар тайёрлайди. Нишолданинг қиёми ҳам шу мис қозонда пишириб тайёрланади, лекин меҳнати оғир.
— Бир тайёрлашда қанча миқдорда тайёрлайсиз?
— Маҳсулотлар миқдори ва идишга қараб тайёрланади. Масалан, биз ишлатадиган мис қозонга тайёрланадиган нишолда учун 12 кг. шакардан фойдаланаман. 1,5 литр етмак суви ва 15 та тухум оқи солинади. Кўпик тайёр бўлганидан сўнг қиём солинади. Ўзининг чўпи бор, яъни “лапатка” билан аралаштирилади. Кўпик тайёрлашда ҳам биз ота-боболаримиздан қолган усул — беҳининг новдасидан чилчўплар ясаб, қўлимизда қиламиз. Кўпчилик нишолдачилар бу жараёнда миксердан фойдаланади. Темир жиҳозларда нишолда ўхшамайди. Беҳи новдасидан фойдаланаётганимизнинг сабаби, у ўзидан маза-таъм чиқариб, нишолданинг асл мазаси чиқишига хизмат қилади. Шунинг учун ота-боболаримиз беҳи дарахтининг новдаларини қуритиб, бир нечтасини бирлаштириб, кўпик тайёрлашда ишлатишган.
— Нишолда тайёрлаш учун сарфлаган харажатларингиз ўзини оқлайдими?
— Аллоҳ берган насибасига яраша қоплайди. Савдога келсак, анча йилдан бери сотаётганимиз учун мижозларимиз кўп. Бир марта олган одам яна қайтиб келади. Таниш-билиш, қўни-қўшнилар сўраб туришади, Чиғатой дарвозага олиб бориб ҳам сотамиз. Нархлари идишларига қараб, ҳар хил бўлади. 1 литри 25 минггача сотилади. Даромад ҳам шунга яраша. Ҳар ҳолда рўзғоримиз бут, кам-кўстимиз тўлиб турибди. Бу касб билан ҳам бемалол рўзғор қилса бўлади.
Қаҳрамонимизнинг айтишича, нишолда овқат ҳазм қилиш тизимини яхшилайди, ичакларни тозалайди. Ёш болалар шамоллашининг олдини олади. Бундан ташқари, нишолда рўза тутаётганларни оч қолдирмайди. Яна бир муҳим тавсия шуки, ҳақиқий нишолда оппоқ бўлади. Қолаверса, таёқни кўтарганда узилмаслиги керак. Узилса, ҳақиқий бўлмайди. Ҳақиқий нишолда бир йил, ҳатто ундан кўп ҳам туриши мумкин. Агар ҳақиқий бўлмаса, етмаги чўкиб, айниб қолади.
“Сизни нишолда тайёрлаш қизиқтирган бўлса, аввало устоз шогирд тушинг. Фойдаси, албатта, насибасига яраша бўлади. Шу касбни эгаллаб, шукр, кам бўлмадик”, дейди қаҳрамонимиз.
