9 май — “Хотира ва қадрлаш куни” муносабати билан II жаҳон урушида қаҳрамонлик кўрсатган, бугунги кунда биз билан бир ҳаводан нафас олиб турган инсонларнинг уйларига ташриф буюришни лозим топдик. Улар билан жанг даҳшатлари, уруш хотиралари, бугунги тинчлик замон ва дориломон кунларнинг қадри ҳақида суҳбат қилдик...
“Қўлимизга ёғоч милтиқ бериб, жанг қилишни ўргатгандай бўлишарди”
Мақсуд ота ОҚИЛОВ, уруш қатнашчиси:
"Биз оилада 6 нафар фарзанд эдик. Шундан тўрттамиз уруш қатнашчиси бўлганмиз. Мен оилада тўртинчи фарзандман. Энг катта акам уруш бошланган йилларда ТошМИ (ҳозирги Тошкент тиббиёт академияси)нинг талабаси эди. Катта акамнинг ўқиши ҳали тугамаганлиги сабабли уруш бошланган пайтда армияда бўлиб турган иккинчи акамни армиядан уруш майдонига олиб кетишган. 1939 йил армияга кетган бўлса, 1941 йил жанг майдонига кирган. Шундан сўнг энг катта акамизни, унинг ортидан учинчи акамни ҳам урушга сафарбар қилишди. 1943 йилда навбат менга келган эди. Акаларимни аввал Самарқандга олиб бориб, жангга тайёрлашлари ҳақида эшитгандик. Шунинг учун, мени ҳам олиб кетишаётганда зора акаларимнинг бирортасини кўриб қоларман, ҳали олиб кетишмагандир деган умидда Самарқанддан кетишни ўзим танлаганман. Ўшанда энди 10 синфни битирган эдим. Шундай қилиб, бизни 3 ой Самарқандда қотган, моғорлаган нон ва қуруқ балиқ билан боқишди. Қўлимизга ёғоч милтиқ бериб, жанг қилишни ўргатгандай бўлишарди. Умримизнинг 3 ойи беҳуда, очлик ва қийинчиликда ўтган. Баъзида бу ерда бундай хор бўлиб яшагандан кўра, урушга бориб, жангда ҳалок бўлсам яхшироқ эди, деб ўйлаб қолардим... Хуллас, 3 ойлик тайёргарликдан сўнг бизни Тошкентдан урушга поездда олиб кетадиган бўлишди. Вокзалнинг ўзида бизга қора нон ва “сухой поёк” қилиб беришди. Хурсанд бўлиб кетдик. Чунки бу Самарқандда еганларимиздан кўра анча яхши эди. Шундан сўнг поездга чиқдик. 29 кун деганда Одессияга етиб борганмиз. Жанларда қатнашдик, уруш майдонининг ичида бўлдик. Қанча қадрдонларимиз кўз олдимизда вафот этишди. Мана шу жойлардан омон қайтганимга, ҳозирги тинчлик, тўқчилик кунларни кўрганимга Аллоҳга беҳисоб шукр дейман. Бугунги кунда давлатимиз раҳбари томонидан уруш қатнашчиларига жуда кўп имтиёзлар, ҳар ойлик озиқ-овқат маҳсулотлари, йилда бир марталик пул маблағлари ажратилиб турибди. Бу дориломон кунларга етганимга фақат ва фақат шукр дейман..."
“Уруш кунларининг ҳар бир дақиқаси эсимда...”
Асқар ота ЖЎРАЕВ, уруш қатнашчиси:
"Уруш бошланди деган хабар келгач, биринчилардан бўлиб 1941 йилда жанг майдонига кириб борганларданман. Бизни аввал Қозоғистонга олиб боришди. У ерда бир қанча муддат турганимиздан сўнг поездга ўтқизиб, Латвияга олиб кетишган. Бир ой деганда ўша давлатга етиб борганмиз. Ейиш-ичиш, қурол-аслаҳа деган нарсалар жуда муаммо бўлар, тепамизда турганлар ёнингдаги ўлган шеригингнинг қуролини олиб, ишлатасизлар, дерди. Урушдан оёқ-қўли бус-бутун қайтган инсонман. Бунинг учун Аллоҳга шукр дейман. Лекин у ердаги азоблар, ўрмонларда оч-наҳор ва совуқларда қолиб кетган кунларимиз барибир соғлигимга ўз таъсирини кўрсатмай қолмади. Шунисига ҳам беҳисоб шукр дейман. Ростини айтсам, урушда ўтган кунларимнинг ҳар бир дақиқаси ҳали-ҳанузгача шундоққина кўз олдимда турибди. Бироқ у кунлар ҳақида кўп эслашни ва гапиришни хоҳламайман. Муҳими, бугун биз тинчлик замонда яшаяпмиз. Уруш даҳшатларини, жанг майдонларини биз кўрдик, биздан кейинги авлод кўрмасин ҳам, билмасин ҳам. Юртимизнинг тинчлигига кўз тегмасин, илоҳим..."
Моҳинур РУСТАМОВА суҳбатлашди
