Журналистика ўлим хавфи бўйича жаҳондаги иккинчи ўринда турувчи касб ҳисобланади. Ҳар йили дунёнинг турли давлатларида юзлаб журналистлар ёзган мақолалари сабаб ўлдириб кетилади. 27 июнь — Ўзбекистонда Матбуот ва оммавий ахборот воситалари ходимлари куни. Бу кунда сўз эркинлиги ҳақида маърузалар ўқилади, журналистлар улуғланади, совға-саломлар тарқатилади. Жамият ривожида журналистларнинг буюк хизматлари ҳақида гапирилади. Аслида-чи?.. Ўзбек медиаси вакилларига ҳам таҳдидлар бўладими? Уларнинг яхши ишлаши учун нима етишмайди ёки қандай шароит керак, журналистлар қайси ҳамкасбларини энг зўри деб билади, соҳадан айри тасаввур қилиб бўлмайдиган соҳа – ахборот хизмати вакиллари медиа олам ҳақида нима дейди? Darakchi.uz худди шу саволлар билан бир қатор медиа олам вакилларига юзланди.
Барно Мадалиева, "Даракчи" газетаси бош муҳаррири:
— Карим Баҳриев, Анора Содиқова, Жамшидхон Зиёхоновларни энг яхши журналистлар деб тан оламан. Айни пайтда ўзим энг яхши журналист бўла олишимга ҳамма имконият бор, фақат бироз вақт муаммо. Аммо энг яхши журналистларни кашф қилиш ҳаракатидамиз. Таҳдидга учраган вақтларим бўлган, аммо қўлимиздаги далиллар билан жавоб қайтара олганман. Виждонимга қарши иш қилмаганман.
Илёс Сафаров, Kun.uz сайти мухбири:
— Кучли журналистлар кўп. Соҳадаги ҳаммадан нимадир ўрганиш мумкин. Агар санаш керак бўлса, Карим Баҳриев, Шуҳрат Шокиржонов, Азиз Қаршиев, Анора Содиқова, Муҳрим Аъзамхўжаев, Элдор Асанов, Махсуд Жонихонов (барибир жуда кўпчилик эсдан чиқиб қоларкан) каби журналистларни айтишим мумкин. Мени энг яхши журналист бўлишимга нима етмаяпти? Қизиқ ва мураккаб савол. Билмадим, тажриба, билим, қўрқмаслик... Яхши журналист бўлиш учун жуда кўп хислатлар керак. Тазйиқларга жуда кўп бор учраганман ва бу давом этмоқда. Ёзган мақола, қилган интервью ёки репортажларим учун тез-тез турли идораларга чақириламан. У ерда эса сизни соатлаб ушлаб ўтиришади. Афсуски, бу ҳақда юрак ютиб гапириш осон эмас. Шуниси аниқки, бу давом этмоқда. Имкон қадар виждонимга қарши бормасликка ҳаракат қиламан. Лекин ҳозир шундай вазиятки, журналист бироз эгилувчан бўлмаса, ишлолмайди. Эгилувчанлик эса гоҳида виждонга қарши боришга ҳам мажбур бўлади.
Норқобил Жалил, "XXI asr" газетаси бош муҳаррири, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган журналист:
— Журналистман дейишим ва ўзимни ҳеч қурса 20-30 фоиз имкониятимни намоён этмоғим учун XXII асрниям кўришим керак. Жуда оғир ва масъулиятли касб бу, ҳалиям юрагим дов бермайди журналистман дейишга. Айримлар ҳозир уялмай-нетмай бу сўзни суиистеъмол қилаётир, холос! Энг яхши журналист ким деганда, Абдулла Қодирий, Фитрат, Ойбек домла, кейин Хуршид Дўстмуҳаммад, Мирзо Кенжабек, Давронбек Тожиалиевларни айтишим мумкин. Фаолиятим давомида жисмоний таҳдидга учраганим йўқ, Худо асрасин. Маънавий таҳдидлар билан ҳар куни рўпара келяпман. Виждонимга қарши борсам, ўша куни ҳаётим тугайди.
Гулноза Ҳусанова, "УзРепорт" телеканали бош муҳаррири:
— Ҳақ гапни айтишдан, ёзишдан қўрқмайдиганлар — мен учун энг яхши журналист. Қолаверса, ўқиш-ўрганишдан қочмасдан, ҳар доим ўз устида ишлайдиганларни ҳурмат қиламан. Исм-фамилияларини айтиб ўтирмайман, улар атрофимизда жуда кўп. Яна кимнидир исмини эсдан чиқариб қўйсам, мендан хафа бўлиб юришмасин. Жиддий таҳдидларга учрамаганман. Шу материалингиз чиқса, сизни ўлдириб кетамиз, сўйиб кетамиз, деган таҳдидлар бўлмаган. Ҳар доим виждонимга қулоқ солишга ҳаракат қиламан. Мабодо бирор нотўғри иш (беайб фақат Парвардигор) қилиб қўйсам, кеч бўлса ҳам уни тўғирлашга уринаман.
Инобат Нормуродова, тележурналист, сиёсий шарҳловчи:
— Юртимизда яхши журналистлар жуда кўп. Уларнинг биттасини танлаб айтолмайман. Улар шу қадар камтарки, ҳаммавақт уларнинг меҳнатларини қадрлаган ҳолда эътироф этиб тураман. Энг яхши журналист бўлишим учун вақт етишмайди. Вақт тиғиз, айниқса, шу кунларда, воқеалар шиддат билан кетяпти. Фаолиятимда таҳдидга учраганман. Шу кунлари уни эслагим келмайди. Чунки мен ютиб чиқдим. Таҳдид қилганнинг ўзи таҳдидга учраган... Виждоним қийналгандаям ўзимга ҳамиша сабр тилаганман. Умр жуда қисқа, шуни доим ҳис этиб тураман.
Рустам Жабборов, журналист, "Севимли" телеканали бош директори ўринбосари:
— Мен Карим Баҳриевни энг яхши журналист деб биламан. У кишида бир журналистда бўлиши керак бўлган ҳамма нарса бор. Энди ўзимга келадиган бўлсак, яхши журналист бўлишимга истеъдод етишмайди деб ўйлайман. Таҳдидлар ҳақида гапирсам, бу соҳада таҳдидлар бўлиши табиий, менда ҳам бўлган, албатта. Анча йиллар олдин газета бош муҳаррири бўлиб ишлаган вақтимда ёзган мақолам сабаб 4-5 киши келиб уришмоқчи ҳам бўлган. Лекин виждонимга қарши иш қилмаганман.
Дилобар Ёқубова, “Oʻzbekiston24” телеканали сиёсий шарҳловчиси:
— Яхши журналистлар кўп. Масалан, Гулноза Ҳусанова, Хусан Эрматов, Қуддус Аъзам, Азиза Қурбонова. Буларнинг ҳар бирини ўз йўналишида энг зўрлари деб биламан. Таҳдидларга келсак, анча йиллар аввал бўлган. Лекин шунда ҳам виждонимга қарши иш қилмаганман.
Шарофиддин Тўлаганов, журналист, сиёсий шарҳловчи:
— Ўзимни журналист деб биламан. Аммо ижтимоий тармоқлардаги чиқишларим боис кўпчилик блогер ҳам деб ўйлайди. Энг яхши журналист деганда кўз олдимга Шерзодхон Қудратхўжа, Норқобил Жалилов, Хусан Эрматов, Мақсуд Жонихонов, Абдували Сойибназаровлар келади. Уларда маҳорат, жасорат ва башорат қилиш қобилияти бор. Менда шу хислатлар етишмайди деб ўйлайман. Фаолиятим давомида таҳдидга учрамаганман, виждонимга қарши иш қилмаганман. 2007 йилдан ўзбек матбуотида халқаро мавзу ёритилмаган йилларида йўлини топиб "Ҳуррият", "Миллий тикланиш" газеталарида долзарб мавзуларда шарҳлар бериб борардим. Бунинг учун мазкур газеталарнинг бош муҳаррирлари Жалолиддин Сафоев, Ўктам Мирзаёровларга раҳмат айтаман. Журналист ва блогерлар маълумотни тўплаб оммага эълон қилади. Сиёсий шарҳловчи эса мамлакатда ва дунёда юз бераётган воқеаларни таҳлил қилади. Бу жиҳатда сиёсий шарҳловчи журналист ва блогердан устун туради, дея айта оламан.
Шоҳира Ҳамро, журналист:
— Аслида тележурналистман, ижтимоий тармоқда эса блогер. Мен яхши журналист сифатида биладиган ҳамкасбларим кўп. Уларнинг ҳар бири ўз сўзига, йўналишига эга. Мен ўзимнинг соҳамда энг яхши журналистман. Умуман олганда энг яхши дегани бу нисбий тушунча. Фаолиятим давомида таҳдидга учраганман. Бироқ виждонимга хилоф иш қилмаганман.
Ҳусан Тангриев, Давлат божхона қўмитаси матбуот котиби:
— Оддий бир ўқувчи сифатида Муҳрим Аъзамхўжаев, Азиза Қурбонова, Илёс Сафаров каби ўз касбининг усталарини ижодини ҳурмат қиламан. Яхши мутахассис бўлишим учун билим, журъат ва вақт ҳамиша етмайди. Танқидга деярли ҳар куни учрайман. Матбуот котиби мина яширилган далада юргандек, кутилмаган, тўсатдан инқирозли вазият юзага келиши мумкин. Бундай вазиятлардан самарали чиқишим учун доимо янги нарсаларни ўрганишим, ўз устимда ишлашим керак. Виждонимга қарши иш тутмаганман. Аммо айрим ҳолатларда раҳмдиллик қўзиб туради. Масалан, божхона қонунбузилишини содир этган аёл йиғлаб турса раҳмим келади, лекин у қонунни бузган, ёритишга мажбурман.
Назокат Абдуқундузова, Инновацион ривожланиш вазирлиги Ахборот хизмати раҳбари:
— Айни дамда матбуот котибиман. Бироқ мана тўрт йилки матбуот котиби сифатида фаолият юритаётганимга қарамай, журналистларга «ҳамкасблар» деб мурожаат қиламан. Умуман олганда, мен ҳам худди журналистлар каби ҳар куни янги мавзуни ёритишим керак – улардек изланишим, маълумот йиғишим, ўрганишим, мутахассисларга мурожаат этишим, мураккаб мавзуларни ҳамма тушунадиган тарзда тақдим этишим талаб этилади. Матбуот котиблари битта йўналишда маълумот бериб зерикишса керак деган нарса, зинҳор менга тааллуқли эмас. Негаки, инновациялар ҳаётимизнинг барча жабҳаларига, барча соҳаларига кириб боряптики, журналистиканинг энг қизиқ жиҳати – ҳар куни ҳар хил мавзуларда хабар ёзиш зарурати фаолиятимга қизғинлик бағишлайди. Дунёга, ҳаётга, атрофда бўлаётган воқеликларга қизиқиш билан қарайдиган, шу билан бирга муаммоларни кўра биладиган ва мазкур муаммоларга бефарқ бўлмаган, тартибли, қатъиятли, ўз ишига ижодий ёндашадиган ҳамкасбларимни яхши журналист деб биламан. Пандемия даврида вазирлигимиз Ўзбекистон ва Хитой олимлари томонидан яратилган вакциналарнинг тадқиқотларини олиб боришаркан, ушбу вакцинанинг фойдаси, зарари, асоратлари ҳақида турли гап-сўзлар урчиди. Дунё олимлари, тиббиёт соҳасининг етакчи вакиллари қатори Ўзбекистон илм-фани, тиббиёт соҳаси вакилларининг янги вирусга қарши вакциналар яратишлари йўлидаги заҳматли меҳнатларини ёритишга ҳиссамни қўшганимдан, ижтимоий тармоқлардаги ваҳимали тахминлар, қўрқув аралаш ғазабнок чиқишларга жавоб беришда, аҳолимизнинг хотиржамлигини таъминлашда, вакцинанинг афзалликларини тарғибот қилишда иштирок этганимдан фахрланаман.
Лайло Рустамова, Халқ таълими вазирлиги матбуот котиби:
— Энг яхши журналист деб ҳар бир ҳолат ва ҳодисага холис ёндашадиган ва ҳар томонлама таҳлилларга асосланиб оммага етказадиган инсонни айта оламан. Ҳар бир ишимга виждонан ёндашишга ҳаракат қилганман ва бундан кейин ҳам қиламан. Иш фаолиятим юзасидан ҳеч қачон таҳдидга учрамаганман. Баъзида ишим билан боғлиқ инқирозли ҳолатлар бўлиб туради. Шукрки, уларни аста-секинлик билан бартараф этиб келмоқдаман.
Лола Рахманбаева, Туризм ва маданий мерос вазирлиги матбуот котиби:
— Энг яхши деган иборадан сақланаман, нисбий тушунча. Ўзимга келсак, ҳозир маза қилиб мақола ёзишга вақт йўқ, афсуски. Лекин бирор иш қилганда энг яхшиси бўлиш, бошқаларнинг баҳоси учун меҳнат қилишдан йироқман. Мен учун асосийси, иш жараёнидан баҳра олиш, ўзим учун қандайдир янги билим ва кўникмага эга бўлиш ва албатта, соҳага амалда фойда келтириш. Ҳеч қачон виждонимга қарши иш қилмаганман, таҳдидга ҳам учрамаганман, ҳозирча. Аслида, ўзимни хафа қилдириб қўядиган инсон эмасман (кулади), курашувчанман.
Севара Ўринбоева, Адлия вазирлиги матбуот котиби:
— Ўз соҳасини, касбини яхши англаган журналистлар етарлича бор. Лекин касб этикаси, ОАВ қонунчилигига амал қилмай фаолиятини олиб бораётганлари ҳам йўқ эмас. Матбуот котиби сифатида барча йўналишлардаги ОАВ билан ишлайман. Улар фаолиятини мониторинг қилиш жараёнида шундай хулосага келинди: ҳозир кимнидир зўр десам, ман-чи деб бошқалари хафа бўлиши мумкин. Истардимки, холис ва тўғри ахборот таркатувчилар сони кўпайсин. Ўқувчиларга раҳм қилайлик (кулади). Матбуот котиблари орасида Ҳаёт Шамсутдинов, Севара Закирова, Шоҳрух Ғиёсовлар, умуман, халқ таълими, мактабгача таълим соҳаларини матбуот хизматини ҳам жамоатчилик билан ишлашда фаоллардан дейиш мумкин. Журналист сифатида ишлаб юрган пайтларимда таҳдидга учраган пайтларим бўлган, айрим мавзуларни олиб чиққанда. Лекин касбимиз шуни тақозо этади. Виждонимга қарши иш қилмасликка ҳаракат қиламан. Агар шундай қилишга тўғри келса, у топшириқни бажармайман.
Карим Зарипов суҳбатлашди
